<p dir="auto">રાષ્ટ્રીય&nbsp;ગીત 'વંદે માતરમ્'ની રચનાની ૧૫૦મી વર્ષગાંઠ નિમિત્તે સંસદમાં ચાલી રહેલી ચર્ચા રાજકીય વિવાદમાં ફેરવાઈ ગઈ છે. રાજ્યસભામાં કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે પૂર્વ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નહેરુ પર નિશાન સાધીને ગીતના માત્ર પ્રથમ બે છંદને જ રાષ્ટ્રીય ગીત તરીકે અપનાવવાના નિર્ણયને 'સમજૂતીની રાજનીતિ'નું પરિણામ ગણાવ્યો હતો. જ્યારે વિપક્ષ નેતા મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ તીખો પલટવાર કરતા કહ્યું કે, આ નિર્ણય નહેરુનો એકલો નહોવા પડે, પરંતુ મહાત્મા ગાંધી, નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ, મૌલાના આઝાદ અને ગોવિંદ વલ્લભ પંત જેવા મહાન નેતાઓની કોંગ્રેસ વર્કિંગ કમિટીનો સામૂહિક નિર્ણય હતો. ખડગેએ વધુ કહ્યું કે, નહેરુને એકલા ટાર્ગેટ કરીને તમે આ બધા નેતાઓનું અપમાન કરી રહ્યા છો.</p>
<h4 dir="auto">શાહના પ્રહાર: 'નહેરુએ વિભાજનની શરૂઆત કરી'</h4>
<p dir="auto">રાજ્યસભામાં ચર્ચા દરમિયાન અમિત શાહે 'વંદે માતરમ્'ને 'ભારતની પુનજન્મનો મંત્ર' તરીકે ગણાવ્યું અને કહ્યું કે, ૧૯૩૭માં કોંગ્રેસે ગીતને 'ટુકડા ટુકડા' કરીને માત્ર પ્રથમ બે છંદને જ અપનાવ્યા, જે નહેરુના નેતૃત્વ હેઠળની 'સમજૂતીની રાજનીતિ'નું પરિણામ હતું. તેમણે દાવો કર્યો કે, આ નિર્ણયથી જ દેશના વિભાજનની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ, અને ૫૦ વર્ષ પૂરા થતાં દેશ ગુલામીમાં હતો, ૧૦૦ વર્ષે તો ઇમર્જન્સીમાં 'વંદે માતરમ્' ગાતા લોકોને જેલમાં ભરી દેવાયા હતા. શાહે વધુ કહ્યું કે, આ ગીત આઝાદીની ચળવળનું પ્રતીક હતું, પરંતુ કોંગ્રેસે તેને હાંસિયે ધકેલ્યું.</p>
<h4 dir="auto">ખડગાનો જબરદસ્ત જવાબ: 'આ નિર્ણય ગાંધી-ટાગોરનો પણ હતો'</h4>
<p dir="auto">ખડગેએ શાહના નિવેદનનો સીધો જવાબ આપતા કહ્યું, "પીએમ મોદી અને અમિત શાહ નહેરુજીનું અપમાન કરવાનો કોઈપણ અવસર છોડતા નથી. પરંતુ ૧૯૩૭માં કોંગ્રેસ વર્કિંગ કમિટીના પ્રસ્તાવમાં સ્પષ્ટ કહેવામાં આવ્યું હતું કે, રાષ્ટ્રીય સમારોહોમાં 'વંદે માતરમ્'ના માત્ર પ્રથમ બે છંદ જ ગાવામાં આવે. આ કમિટીમાં મહાત્મા ગાંધી, નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ, મદન મોહન માળવીય, આચાર્ય જે.બી. કૃપાલાણી, મૌલાના આઝાદ, સરદાર પટેલ અને ગોવિંદ વલ્લભ પંત જેવા નેતાઓ હાજર હતા. શું તમે આ બધાને અપમાનિત કરી રહ્યા છો?"</p>
<p dir="auto">ખડગેએ રવિંદ્રનાથ ટાગોરના પત્રનો ઉલ્લેખ કરીને કહ્યું કે, ટાગોરે પણ કહ્યું હતું કે, પ્રથમ બે છંદને બાકીના ભાગોથી અલગ કરવામાં કોઈ મુશ્કેલી નથી. તેમણે વધુ આરોપ લગાવ્યો કે, આઝાદીની લડતમાં 'વંદે માતરમ્'ને સૂત્ર બનાવનાર કોંગ્રેસને દેશભક્તિના પાઠ વાંચવા આવ્યા છે, જેમને આઝાદીની ચળવળમાં ભાગ લીધો જ નથી. "આરએસએસે તો ક્યારેય આ ગીત ગાયું જ નથી, અને બંધારણને પણ બાળ્યું છે," તેમ ખડગેએ કહ્યું.</p>
<h4 dir="auto">પૃથ્વીપુત્રી ગાંધીનો પણ ચમત્કાર: 'બંગાળ ચૂંટણી માટે ચર્ચા?'</h4>
<p dir="auto">લોકસભામાં કોંગ્રેસ નેત્રી પૃયંકા ગાંધીએ પણ સરકાર પર પ્રહાર કર્યા અને કહ્યું કે, આ ચર્ચા બંગાળ ચૂંટણીને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવી રહી છે, જ્યાં 'વંદે માતરમ્'ને લઈને વિવાદ થયો હતો. આના કારણે ભાજપે તીખી પ્રતિક્રિયા આપી હતી.</p>
<h4 dir="auto">પૃથ્વીપૃથ્વી: ૧૯૩૭નો ઐતિહાસિક નિર્ણય</h4>
<p dir="auto">'વંદે માતરમ્' બંકિમચંદ્ર ચટ્ટોપાધ્યાય દ્વારા ૧૮૭૫માં રચાયેલું આ ગીત આઝાદીની ચળવળનું મુખ્ય સૂત્ર બન્યું હતું. ૧૯૩૭માં ફાઇઝપુર કોંગ્રેસ અધિવેશનમાં વર્કિંગ કમિટીએ નિર્ણય લીધો કે, રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમોમાં માત્ર પ્રથમ બે છંદ જ ગાવામાં આવે, જેથી તેને બધા માટે સ્વીકાર્ય બનાવી શકાય. આ નિર્ણય ૧૯૫૦માં બંધારણમાં પણ સ્વીકારાયો. આજની ચર્ચા ૧૦ કલાકની હતી, જેમાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પણ લોકસભામાં ભાગ લીધો હતો અને નહેરુના પત્રોનો ઉલ્લેખ કરીને મુસ્લિમોને ભડકાવવાની વાત કરી હતી.</p>
<p dir="auto">આ વિવાદથી સંસદીય કાર્યવાહી ગરમાઈ ગઈ છે, અને વિપક્ષે સરકાર પર ઐતિહાસિક તથ્યો બદલવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.</p>

Sansad માં ચર્ચાનો વિષયઃ વંદે માતરમ્

ખડગેનો પ્રહાર: વંદે માતરમ્ પરનો 2 છંદનો નિર્ણય ગાંધી-નેતાજી સહિતના નેતાઓનો હતો

December 9, 2025 | 23:10 IST