<p dir="auto">આજના સમયમાં પ્રેમ લગ્ન સામાન્ય બની રહ્યા છે, પરંતુ જ્યારે વાત અલગ જ્ઞાતિ કે અલગ ધર્મમાં લગ્ન કરવાની આવે ત્યારે ઘણા યુવાનો અને તેમના પરિવારમાં ડરનું વાતાવરણ સર્જાય છે. સમાજમાં એવી અફવાઓ ફેલાવવામાં આવે છે કે "આ ગુનો છે", "પોલીસ કેસ થશે" કે "કોર્ટમાં ફસાઈ જશો". પરંતુ હકીકતમાં ભારતીય કાયદો આ બાબતે સંપૂર્ણપણે સ્પષ્ટ છે અને યુવાનોની સાથે છે.</p>
<h4 dir="auto">કાયદો શું કહે છે?</h4>
<ul dir="auto">
<li><strong>ભારતીય સંવિધાનની કલમ ૨૧</strong>: દરેક વ્યક્તિને જીવન અને વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતાનો અધિકાર છે. આમાં પોતાની પસંદગીનો જીવનસાથી પસંદ કરવાનો અધિકાર પણ સમાવિષ્ટ છે. બે પુખ્ત વયના (૧૮ વર્ષથી વધુ ઉંમરના) વ્યક્તિઓ પોતાની મરજીથી લગ્ન કરે તો તે કાયદેસર છે, ભલે તેમની જ્ઞાતિ, ધર્મ કે સમુદાય અલગ હોય.</li>
<li><strong>હિંદુ મેરેજ એક્ટ, ૧૯૫૫</strong>: હિંદુ ધર્મના બે પુખ્ત વ્યક્તિઓ વચ્ચે લગ્ન માટે જ્ઞાતિ કે ઉપજ્ઞાતિ કોઈ અવરોધ નથી.</li>
<li><strong>સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટ, ૧૯૫૪</strong>: અલગ ધર્મ કે અલગ જ્ઞાતિના લોકો કોર્ટ મેરેજ કરી શકે છે. આ કાયદો ખાસ કરીને સમાજ કે પરિવારના દબાણથી મુક્ત રહીને લગ્ન કરવા માગતા યુગલો માટે બનાવવામાં આવ્યો છે.</li>
</ul>
<h4 dir="auto">સુપ્રીમ કોર્ટના મહત્વના ચુકાદા</h4>
<p dir="auto">સુપ્રીમ કોર્ટ અને વિવિધ હાઈકોર્ટોએ અનેક વખત સ્પષ્ટ કર્યું છે કે:</p>
<ul dir="auto">
<li>અલગ જ્ઞાતિ કે ધર્મમાં પ્રેમ લગ્ન કરવું ગુનો નથી.</li>
<li>પરિવાર કે સમાજ દ્વારા આવા લગ્નનો વિરોધ કરવો, ધમકી આપવી કે હિંસા કરવી ગેરકાનૂની છે.</li>
<li>જરૂર પડે તો કોર્ટ પોલીસને આદેશ આપે છે કે યુગલને સુરક્ષા આપવામાં આવે.</li>
</ul>
<p dir="auto">ઉદાહરણ તરીકે, શક્તિ વાહિની કેસ (૨૦૧૮)માં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે પુખ્ત વયના વ્યક્તિઓના લગ્નમાં કોઈ દખલ કરી શકે નહીં. ઘણા કેસોમાં કોર્ટે યુગલને સુરક્ષા આપી છે અને ખોટા કેસ કરનારા પરિવાર સામે કાર્યવાહી કરી છે.</p>
<h4 dir="auto">જો પરિવાર ખોટા કેસ કરે તો?</h4>
<p dir="auto">ઘણી વખત પરિવાર ગુસ્સામાં આવીને ખોટા કેસ (જેમ કે અપહરણ કે બળાત્કારના આરોપ) કરે છે. પરંતુ કોર્ટમાં સાબિત થાય કે બંને પુખ્ત છે અને પોતાની મરજીથી સાથે છે, તો આવા કેસ ખારિજ થઈ જાય છે અને ખોટા આરોપ કરનારા પર કાર્યવાહી થઈ શકે છે.</p>
<h4 dir="auto">યુવાનો માટે સલાહ</h4>
<ul dir="auto">
<li>જો તમને ધમકી મળે તો તરત પોલીસમાં ફરિયાદ કરો અથવા હેલ્પલાઈન (૧૦૦ અથવા ૧૦૯૧) પર સંપર્ક કરો.</li>
<li>કોર્ટ મેરેજ કરવા માટે સ્પેશિયલ મેરેજ એક્ટનો ઉપયોગ કરો.</li>
<li>કાયદાની મદદ લો &ndash; NGO અથવા વકીલની સલાહ લો.</li>
</ul>
<p dir="auto">તાજા અપડેટ્સમાં કોઈ&nbsp; ફેરફાર નથી &ndash; કાયદો હજુ પણ યુવાનોની પસંદગીનું સમર્થન કરે છે.</p>

પ્રેમ લગ્ન કરવો ગુનો છે?

ભારતીય કાયદો શું કહે છે, યુવાનો માટે સરળ ભાષામાં સમજૂતી

December 31, 2025 | 17:02 IST