<p dir="auto">ભારતમાં વીજળીના વધતા બિલના બોજથી ત્રસ્ત નાગરિકો માટે કેન્દ્ર સરકાર મોટી રાહતની તૈયારી કરી રહી છે. વિદ્યુત મંત્રાલયના જોઈન્ટ સેક્રેટરી શશાંક મિશ્રા (Shashank Mishra)એ જણાવ્યું છે કે, આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI)નો વ્યાપક ઉપયોગ કરીને વીજ વિતરણ કંપનીઓ (ડિસ્કોમ્સ) વીજળીની ચોરી, તકનીકી ખામીઓ અને વેડફણને ઝડપથી શોધી કાઢશે. આ પગલાથી સામાન્ય ગૃહોમાં વીજળીના ખર્ચમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થશે, કારણ કે કંપનીઓને થતા નુકસાનની ભરપાઈ ગ્રાહકોના બિલમાંથી નહીં કરવી પડે. વધુમાં, મંત્રાલય ChatGPT જેવા મોટા લેંગ્વેજ મોડલ્સના ઉપયોગ પર વિચાર કરી રહ્યું છે, જેથી કાગળીય કાર્યો અને દસ્તાવેજીકરણ વધુ સરળ અને ઝડપી બને.</p>
<h4 dir="auto">AI કેવી રીતે ઘટાડશે વીજ બિલ? સરળ સમજૂતી</h4>
<p dir="auto">ભારતમાં વીજ વિતરણ કંપનીઓને વાર્ષિક અબજો રૂપિયાનું નુકસાન થાય છે, જેનું મુખ્ય કારણ વીજળીની ચોરી, મીટરની ખામી, વાયરિંગની ભૂલો અને પૃથ્વી લીકેજ (અર્થ લીકેજ) છે. શશાંક મિશ્રાએ આપેલા ઇન્ટરવ્યૂમાં કહ્યું, "AI ટૂલ્સથી ડિસ્કોમ્સ તકનીકી સમસ્યાઓ અને ચોરીને તરત જ શોધી શકશે. દરરોજ મીટર અને વાયરિંગની તપાસ કરીને ખામીઓ સુધારી શકાશે, જેથી ટેક્નિકલ લોસીસ ઘટશે." આનાથી ગ્રાહકોના બિલમાં ૧૦-૨૦% સુધી ઘટાડો થઈ શકે છે, કારણ કે કંપનીઓના નુકસાનની ભરપાઈ બિલમાં ઉમેરાતી નથી.</p>
<p dir="auto">ઉદાહરણ તરીકે, મોટાભાગના ઘરોમાં ખરાબ વાયરિંગને કારણે વીજળી વેડફાય છે, જેની તપાસ માટે AI રોજિંદા મોનિટરિંગ કરશે. નેશનલ કોન્ફરન્સ ઑન AI/ML ઇન પાવર ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સેક્ટરમાં મિશ્રાએ જણાવ્યું કે, આ પહેલ ડિસ્ટ્રિબ્યુશન કંપનીઓ અને સોલ્યુશન પ્રોવાઇડર્સને એક પ્લેટફોર્મ પર લાવશે, જેથી નવીન ઉકેલો વિકસાવી શકાય.</p>
<h4 dir="auto">ChatGPTની સહાયથી વહેલી અને સુરક્ષિત કામગીરી</h4>
<p dir="auto">વિદ્યુત મંત્રાલય ChatGPT જેવા લાર્જ લેંગ્વેજ મોડલ્સનો ઉપયોગ કરવા પર વિચાર કરી રહ્યું છે, જેથી કાગળીય કાર્યો, રિપોર્ટિંગ અને દસ્તાવેજીકરણ આપમેળે થઈ જાય. મિશ્રાએ કહ્યું, "આથી કામ વધુ સરળ અને મજબૂત બનશે." જોકે, અન્ય મંત્રાલયો (જેમ કે નાણા મંત્રાલય)માં AI ટૂલ્સ પર પ્રતિબંધ છે, પરંતુ વિદ્યુત ક્ષેત્રમાં તેને સુરક્ષિત રીતે અપનાવવાની યોજના છે.</p>
<h4 dir="auto">નવું વીજ સંશોધન બિલ-૨૦૨૫: ભાવ નિયંત્રણ અને સબ્સિડીનું રક્ષણ</h4>
<p dir="auto">ઓક્ટોબર ૨૦૨૫માં જારી થયેલા ડ્રાફ્ટ વીજ (સુધારા) બિલ-૨૦૨૫નો મુખ્ય ઉદ્દેશ વીજળીના ભાવને વાસ્તવિક ખર્ચ પ્રમાણે નિયંત્રિત કરવાનો છે. આ બિલમાં ક્રોસ-સબ્સિડી (ઔદ્યોગિક વપરાશકર્તાઓ પર વધારાનો ભાર)ને ધીમે-ધીમે ઘટાડીને ઉદ્યોગોને સસ્તી વીજળી આપવાની વ્યવસ્થા છે, જ્યારે ખેડૂતો અને ગરીબ પરિવારો માટે સબ્સિડી અકબંધ રહેશે.</p>
<p dir="auto">બિલની મુખ્ય વિશેષતાઓ:</p>
<ul dir="auto">
<li><strong>પ્રતિયોગી વિતરણ:</strong> એક જ વિસ્તારમાં બહુવિધ કંપનીઓ (સરકારી-ખાનગી) વીજ વેચી શકશે, જેથી સેવા સુધરશે.</li>
<li><strong>યુનિવર્સલ સર્વિસ ઓબ્લિગેશન (USO):</strong> બધી કંપનીઓને ગરીબ વિસ્તારોમાં વીજ પહોંચાડવી પડશે.</li>
<li><strong>રિન્યુએબલ એનર્જી:</strong> રિન્યુએબલ્સના ઉપયોગમાં નિષ્ફળતા પર દંડ.</li>
<li><strong>ઇલેક્ટ્રિસિટી કાઉન્સિલ:</strong> કેન્દ્ર-રાજ્યો વચ્ચે નીતિ-સમન્વય માટે નવી સંસ્થા.</li>
</ul>
<p dir="auto">આ બિલથી ડિસ્કોમ્સનું નુકસાન ઘટશે અને ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો વીજ સપ્લાયર બની શકે છે, ખાસ કરીને ડેટા સેન્ટર્સની વધતી માંગને કારણે.</p>
<h4 dir="auto">ઉર્જા નિષ્ણાતોનું મંતવ્ય: વીજળીને વેપાર તરીકે વિકસાવો</h4>
<p dir="auto">ઉર્જા વિશેષજ્ઞો કહે છે કે, ભારત પાસે વધુ પડતી વીજ ક્ષમતા છે અને AI-ML ટૂલ્સથી કન્ઝ્યુમર સેવા સુધરશે. નેશનલ કોન્ફરન્સમાં નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું કે, વીજળીને વેપારી વસ્તુ તરીકે વેચીને દેશ-વિદેશની જરૂરિયાત પૂરી પાડી શકાય, જેથી આર્થિક વૃદ્ધિને બળ મળે. આ પહેલથી રિવેમ્પ્ડ ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સેક્ટર સ્કીમ (RDSS)ને મજબૂતી મળશે, જેમાં સ્માર્ટ મીટરિંગ મુખ્ય છે.</p>
<p dir="auto">આ માસ્ટર પ્લાનથી નાગરિકોને સસ્તી અને વિશ્વસનીય વીજળી મળશે, જ્યારે ઉદ્યોગોને વૈશ્વિક સ્પર્ધામાં આગળ વધવામાં મદદ મળશે.</p>

Electricity Bill ઘટાડવા માટે ભારત સરકારનો પ્લાન

AIની મદદથી ભારત સરકારનો માસ્ટર પ્લાન, ચોરી અને ખામીઓ પકડીને બચાવશે નાગરિકોના પૈસા

December 8, 2025 | 23:49 IST