<h1><span style="font-size: 14pt;">નંજનગૂડનું શ્રીકાંતેશ્વર મંદિર: ગણેશના 32 સ્વરૂપોવાળું વિશ્વનું એકમાત્ર સ્થળ</span></h1>
<p><strong>મૈસૂર, 27 ઓગસ્ટ 2025:</strong><br>કર્ણાટકના મૈસૂરથી 27 કિ.મી. દૂર નંજનગૂડમાં 11મી શતાબ્દીમાં બનેલું શ્રીકાંતેશ્વર મંદિર ભગવાન શિવનું પ્રભાવશાળી સ્થળ છે. આ મંદિરની ખાસિયત તેના પરીકોટા પર ભગવાન ગણેશના 32 વિવિધ સ્વરૂપોની પ્રતિમાઓ છે, જે વિશ્વમાં એકમાત્ર છે. આ સ્વરૂપોમાં ગણેશ નૃત્ય કરતા, બાળ રૂપમાં અને તરુણ રૂપમાં દર્શાવાયા છે, જે ગેહુઆ રંગના પથ્થરથી બનાવવામાં આવ્યા છે.</p>
<h2><span style="font-size: 14pt;">મંદિરની વિશેષતા</span></h2>
<p>મંદિરનું પ્રવેશદ્વાર 120 ફૂટ ઊંચું છે, જે સુંદર આંગણામાં ખુલે છે. અંદર જઈને ભગવાન શ્રીકાંતેશ્વર, એટલે કે મહાદેવના દર્શન થાય છે. આ મંદિરને નંજુદેશ્વર મંદિર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. કપિલા કે કાબિની નદીના કિનારે આવેલું આ મંદિર દ્રવિડ સ્થાપત્ય શૈલીમાં બનેલું છે. મંદિરના કાર્યકારી અધિકારી એમ. જગદીશ કુમારે જણાવ્યું કે, 50,000 વર્ગ ફૂટ વિસ્તારમાં 147 સ્તંભોવાળું આ મંદિર શિવ પુરાણમાં શ્રી ગરલપુરી તરીકે ઓળખાય છે. 'નંજુ' એટલે જહર, જેનો અર્થ છે જહર પીવાવાળા શિવનું નિવાસસ્થાન.</p>
<h2><span style="font-size: 14pt;">ગણેશના 32 સ્વરૂપો</span></h2>
<p>આ 32 સ્વરૂપોમાં બાલ ગણપતિ, તરુણ, ભક્ત, વીર, શક્તિ, દ્વિજ, સિદ્ધિ, ઉચ્છિષ્ટ, વિઘ્ન, ક્ષિપ્ર, હેરંબ, લક્ષ્મી, મહાગણપતિ, વિજય, નૃત્ય, ઉર્ધ્વ, એકાક્ષર, વરદ, ત્ર્યક્ષર, ક્ષિપ્રપ્રસાદ, હરીદ્રા, એકદંત, સૃષ્ટિ, ઉદંડ, ઋણમોચન, ધૃતિ, દ્વિમુખ, ત્રિમુખ, સિંહ, યોગ, દુર્ગા ગણપતિ અને સંકટહરણ ગણપતિનો સમાવેશ થાય છે. આ સ્વરૂપોનો ઉલ્લેખ મુદ્ગલ અને ગણેશ પુરાણમાં મળે છે.</p>
<h2><span style="font-size: 14pt;">ઐતિહાસિક મહત્વ</span></h2>
<p>ચોલ રાજાઓએ 11મી શતાબ્દીમાં મંદિરના ગર્ભગૃહનું નિર્માણ કરાવ્યું હતું. મંદિરમાં ગણેશજી, શિવજી અને પાર્વતીજીના અલગ-અલગ ગર્ભગૃહ છે. મોટા આંગણામાં 108 શિવલિંગોનું સ્થાન છે. એક ખાસ જગ્યાએ ઊંચી છતથી સવારની પહેલી કિરણ પડે છે. મુખ્ય દ્વાર, જેને મહાદ્વાર કહેવાય છે, સાત માળનું છે.</p>
<h2><span style="font-size: 14pt;">સાંસ્કૃતિક ઉત્સવ</span></h2>
<p>દક્ષિણનું કાશી કહેવાતા આ મંદિરમાં માર્ચ-એપ્રિલ દરમિયાન ડોડ્ડા જાત્રા ઉત્સવ યોજાય છે, જેમાં શિવ, ગણેશ અને દેવી-દેવતાઓની રથયાત્રા નીકળે છે. આ મંદિર ભક્તો માટે આધ્યાત્મિક શક્તિનું કેન્દ્ર છે.</p>

શ્રીકાંતેશ્વર મંદિરને નાનજુડેશ્વર મંદિર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

શ્રીકાંતેશ્વર મંદિર ૧૧મી સદીમાં કર્ણાટકના મૈસુરમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું

August 27, 2025 | 15:31 IST