દેવ દિવાળીનો તહેવાર દર વર્ષે દિવાળીના લગભગ 15 દિવસ પછી એટલે કે કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. ભક્તો આ 'દેવતાઓની દિવાળી'ની આતુરતાથી રાહ જોતા હોય છે. ધાર્મિક માન્યતા છે કે, આ દિવસે ભગવાન શિવે ત્રિપુરાસુર નામના શક્તિશાળી રાક્ષસનો વધ કરીને દેવતાઓને વિજય અપાવ્યો હતો. આ વિજયની ખુશીમાં દેવતાઓ સ્વયં પૃથ્વી પર, ખાસ કરીને કાશીના ગંગા ઘાટો પર દીપ પ્રગટાવવા અને દિવાળી મનાવવા ઉતરી આવે છે. આ જ કારણે વારાણસીમાં આ પર્વનું વિશેષ મહત્ત્વ છે, જ્યાં સંધ્યા સમયે લાખો દીપોની રોશનીથી ગંગા કિનારો ઝગમગી ઊઠે છે. ઘાટો પર ભવ્ય ગંગા આરતી, દીપદાન, અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોનું આયોજન થાય છે.
પૂજાનું શુભ મુહર્ત
પૂજા અને દીપદાન માટેનો સૌથી શુભ સમય સાંજે 5:15 વાગ્યેથી રાત્રે 7:50 વાગ્યા સુધીનો છે. આ સમયગાળા દરમિયાન દીપદાન અને ભગવાન શિવ, વિષ્ણુ તેમજ માતા લક્ષ્મીની પૂજા કરવાથી વિશેષ પુણ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. આ વર્ષે આ પર્વ પર સિદ્ધિ યોગ, શિવ વાસ યોગ, અમૃત સિદ્ધિ યોગ અને સર્વાર્થ સિદ્ધિ યોગ જેવા અનેક શુભ યોગો બની રહ્યા છે.
<img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/images/1762261923472_WhatsApp%2520Image%25202025-11-04%2520at%252017.11.04_f9f44fbb.jpg.jpg" alt="WhatsApp Image 2025-11-04 at 17.11.04_f9f44fbb.jpg" width="500" height="342">
દેવ દિવાળીની પૂજા વિધિ અને ધાર્મિક મહત્ત્વ
<ol>
<li>દેવ દિવાળીના દિવસે નીચે મુજબ પૂજા કરવી શુભ માનવામાં આવે છે.</li>
<li>સવારે વહેલા ઊઠીને સ્નાન કરવું. શક્ય હોય તો ગંગા સ્નાન કરવું અથવા સ્નાનના પાણીમાં ગંગાજળ ઉમેરવું. ઘર અથવા પૂજા સ્થળને સાફ કરીને ગંગાજળનો છંટકાવ કરવો.</li>
<li>ભગવાન શિવ, ભગવાન વિષ્ણુ અને માતા લક્ષ્મીની મૂર્તિ/ચિત્ર સ્થાપિત કરવા. ઘીનો દીવો પ્રગટાવીને પૂજાની શરૂઆત કરવી.</li>
<li>ભગવાન શિવનો જળ-અભિષેક કરીને તેમને બિલિપત્ર અર્પણ કરવું અને ભગવાન વિષ્ણુને કેળાનો ભોગ તેમજ તુલસી અર્પણ કરવી.</li>
<li>સાંજના સમયે પ્રદોષ કાળમાં ઘર, આંગણું, છત અને મુખ્ય દરવાજા પર દીવા પ્રગટાવીને દીપદાન કરવું. ગંગા ઘાટ અથવા કોઈપણ નદી કિનારે દીપદાન કરવાનું વિશેષ પુણ્ય માનવામાં આવે છે.</li>
<li>અંતમાં, આરતી કરીને પ્રસાદનું વિતરણ કરવું.</li>
<li>આ દિવસે ગંગા સ્નાન, દીપદાન અને દાન-પુણ્ય વિશેષ ફળદાયી માનવામાં આવે છે, જેનાથી અજ્ઞાન અને દુઃખ દૂર થાય છે અને જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ આવે છે.</li>
</ol>
દિવાળી અને દેવ દિવાળી વચ્ચેનો &nbsp;તફાવત
ઘણા ભક્તો દિવાળી અને દેવ દિવાળીને લઈને મૂંઝવણમાં રહે છે, પરંતુ આ બન્ને તહેવારો તદ્દન અલગ છે અને તેમના ઉજવવાના કારણો પણ જુદા છે. દિવાળી &nbsp;કારતક મહિનાની અમાસના દિવસે ઉજવાય છે, જ્યારે દેવ દિવાળી કારતક મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવાય છે. દિવાળી રાવણ પર વિજય મેળવી ભગવાન રામના અયોધ્યા પાછા ફરવાની ખુશીમાં ઉજવાય છે. દેવ દિવાળી ભગવાન શિવ દ્વારા ત્રિપુરાસુર રાક્ષસના વધને લઈને ઉજવણી થાય છે.&nbsp;

કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે ભગવાન શિવની ત્રિપુરાસુર પરની વિજયની ખુશીમાં દેવ દિવાળી મનાવાય છે

November 5, 2025 | 24:13 IST