દિવાળીની ઝગમગાટ અને ખુશીઓ પછી ગુજરાતી નૂતન વર્ષની શરૂઆત થાય છે, પરંતુ આ બંને વચ્ચે એક 'ખાલી દિવસ' કેમ આવે છે? આ વર્ષે દિવાળી 20 ઓક્ટોબરે, પડતર દિવસ 21 ઓક્ટોબરે અને નૂતન વર્ષ 22 ઓક્ટોબરથી શરૂ થશે. આ દિવસને 'ધોકો', 'પડતર દિવસ' કે 'ખાલી દિવસ' કહેવામાં આવે છે, જે કોઈ વર્ષનો ભાગ ગણાતો નથી. પંચાંગ અને જ્યોતિષની દૃષ્ટિએ આનું મહત્વ અને કારણ શું છે? જાણો આ રહસ્યમય અંતરાલની વિગતો.
<h2 dir="ltr">'ધોકો' કેમ આવે છે? ચંદ્રની ગણતરીનું રહસ્ય</h2>
ભારતીય વર્ષની ગણતરી ચંદ્ર કળા, મહિના અને તિથિઓ પર આધારિત છે. પંચાંગ મુજબ:
<ul class="tight" dir="ltr" data-tight="true">
<li>
ચંદ્રની 30 કળાઓને 30 ભાગમાં વહેંચવામાં આવે છે.
</li>
<li>
પરંતુ ચંદ્ર 30 દિવસ કરતાં ઓછા સમયમાં આ 30 કળાઓ પૂર્ણ કરે છે.
</li>
<li>
આ કારણે દર મહિને તિથિનો ક્ષય (ઘટાડો) અથવા વૃદ્ધિ (વધારો) થાય છે.
</li>
</ul>
દિવાળી પૂર્ણ થયા પછી અને નૂતન વર્ષ શરૂ થાય તે પહેલા અમાસની તિથિ સૂર્યોદય સમયે પણ ચાલુ રહે છે. આથી:
<ul class="tight" dir="ltr" data-tight="true">
<li>
દિવાળીના પછીના દિવસે નવું વર્ષ શરૂ થતું નથી.
</li>
<li>
એક દિવસ છોડીને પછીના દિવસથી નવા વર્ષની ગણતરી શરૂ થાય છે.
</li>
<li>
આ મધ્યના દિવસને 'ધોકો' કહેવામાં આવે છે.
</li>
</ul>
ટેકનિકલ રીતે, આ દિવસ જૂના કે નવા વર્ષનો ભાગ નથી, એટલે તેને 'પડતર દિવસ' કહેવાય છે.
<h2 dir="ltr">આ વર્ષની તારીખો: પંચાંગ મુજબ</h2>
<ul class="tight" dir="ltr" data-tight="true">
<li>
20 ઓક્ટોબર: દિવાળી (લક્ષ્મી પૂજા, નવા વર્ષની શરૂઆતની તૈયારી)
</li>
<li>
21 ઓક્ટોબર: પડતર દિવસ (ધોકો) &ndash; ન તો જૂના વર્ષનો, ન તો નવાનો
</li>
<li>
22 ઓક્ટોબર: નૂતન વર્ષ (બેસતું વર્ષ) &ndash; ગુજરાતી કેલેન્ડરની શરૂઆત
</li>
</ul>
ગયા વર્ષની જેમ આ વખતે પણ દિવાળી અને નૂતન વર્ષ વચ્ચે એક દિવસનું અંતર છે, જે પંચાંગની ચંદ્ર ગણતરીને કારણે થાય છે.
<h2 dir="ltr">'ધોકા'નું મહત્વ: જ્યોતિષીય અને વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિ</h2>
<ul class="tight" dir="ltr" data-tight="true">
<li>
જ્યોતિષીય મહત્વ: આ દિવસ શાંતિ અને આત્મનિરીક્ષણ માટે છે. દિવાળીની ઉત્સાહ પછી અને નવા વર્ષની શરૂઆત પહેલા આ દિવસ જીવનની સમીક્ષા અને નવી શરૂઆતની તૈયારી માટે આદર્શ છે.
</li>
<li>
વૈજ્ઞાનિક કારણ: ચંદ્રની અનિયમિત ગતિ અને સૌર-ચંદ્ર કેલેન્ડરનું સમન્વય આવા અંતરાલો ઉત્પન્ન કરે છે. આ પંચાંગની સચોટ ગણતરીનું પરિણામ છે, જે વર્ષો સુધી સ્થિર રહે છે.
</li>
</ul>
આ દિવસે કોઈ શુભ કાર્ય કે નવી શરૂઆત કરવામાં આવતી નથી, કારણ કે તે કોઈ વર્ષનો ભાગ નથી.
<h2 dir="ltr">દિવાળી પછીના આ 'ખાલી દિવસ'નો ઉપયોગ</h2>
<ul class="tight" dir="ltr" data-tight="true">
<li>
આરામ અને પરિવાર સાથે સમય: દિવાળીની થાક પછી આરામ કરો.
</li>
<li>
ઘરની સફાઈ અને તૈયારી: નૂતન વર્ષ માટે ઘરને વ્યવસ્થિત કરો.
</li>
<li>
આત્મનિરીક્ષણ: જૂના વર્ષની ભૂલોમાંથી શીખો, નવા વર્ષ માટે યોજના બનાવો.
</li>
</ul>
આ દિવસ જીવનના બે મહત્વના અધ્યાયો વચ્ચેનું સેતુ છે, જે શાંતિ અને સંતુલન આપે છે.
<h2 dir="ltr">નિષ્કર્ષ: પરંપરા અને વિજ્ઞાનનો સમન્વય</h2>
'ધોકો' એ માત્ર એક ખાલી દિવસ નથી, પરંતુ ચંદ્રની ગતિ અને પંચાંગની ગણતરીનું પરિણામ છે. તે પરંપરા, જ્યોતિષ અને વિજ્ઞાનનો સુંદર સમન્વય છે. આ દિવસે શાંત રહીને નવા વર્ષની શરૂઆત માટે તૈયાર થાઓ.
આપ સૌને દિવાળી અને નૂતન વર્ષની હાર્દિક શુભેચ્છાઓ!

જાણો 'ધોકો'નું મહત્વ

જાણો 'ધોકો'નું મહત્વ અને વૈજ્ઞાનિક-જ્યોતિષીય કારણ

October 21, 2025 | 14:03 IST