ભારતીય વાયુસેનાનું સૌપ્રથમ સુપરસોનિક લડાકૂ વિમાન, મિગ-21, જેને ભારતના હવાઈ ઈતિહાસમાં સૌથી મોટું યોગદાન આપનાર વિમાનોમાં ગણવામાં આવે છે, હવે સત્તાવાર રીતે સેવામુક્ત થયું છે. 26 સપ્ટેમ્બર 2025ના રોજ ચંડીગઢ ખાતે એક ભવ્ય સમારોહમાં મિગ-21ને અંતિમ વિદાય આપવામાં આવી હતી.
હજારો પાયલટોએ ટ્રેનિંગ મેળવી
MiG-21ના રીટાયરમેન્ટ સમારોહ દરમિયાન દેશના સંરક્ષણ મંત્રી રાજનાથ સિંહ ઉપરાંત CDS જનરલ અનિલ ચૌહાણ, COAS જનરલ ઉપેન્દ્ર દ્વિવેદી, અને CNS એડમિરલ દિનેશ ત્રિપાઠી પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. નિવૃત્ત વિંગ કમાન્ડર રાજીવ બત્તીશ એ વિમાન સાથે જોડાયેલી ભાવનાત્મક યાદોને વહેંચતા જણાવ્યું કે, 'મિગ-21 એ માત્ર વિમાન નહિ પરંતુ એક યુદ્ધ નાયક છે, જેમાં ભારતના હજારો પાયલટોએ ટ્રેનિંગ મેળવી અને દેશની સુરક્ષામાં યોગદાન આપ્યું.'
MiG-21: ભારત માટે એક યોદ્ધા વિમાન
MiG-21 એ 1963માં ભારતીય વાયુસેનામાં સામેલ થયું હતું અને 2025 સુધી સતત 63 વર્ષ સુધી સેવા આપી. આ વિમાનની મહત્તમ સ્પીડ 2200 km/h (Mach 2.05) હતી અને તે 17,500 મીટર ઊંચાઈ સુધી ઉડાન ભરવામાં સક્ષમ હતું. તે હવા-થી-હવા અને હવા-થી-જમીન પર હુમલા માટે મિસાઈલોથી સજ્જ હતું. તેની ડિઝાઈન નાના કદની હોવા છતાં અદ્ભુત ક્ષમતા ધરાવતું હતું, જેના કારણે તે ઝડપથી ટાર્ગેટ પર હુમલો કરી શકતું હતું.
<video style="display: table; margin-left: auto; margin-right: auto;" controls="controls" width="500" height="250">
<source src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/videos/1758885303256_WhatsApp_Video_2025-09-26_at_16.44.22_32b6685c.mp4.mp4" type="video/mp4"></video>
<h2>MiG-21ની ઐતિહાસિક લડાઈઓ અને અભિયાન</h2>
1965નું યુદ્ધ: મિગ-21એ પહેલીવાર યુદ્ધભૂમિમાં ભાગ લીધો અને પાકિસ્તાનના આધુનિક F-104 વિમાનો સામે ભારતીય સાહસનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું.
1971નું યુદ્ધ: પૂર્વી પાકિસ્તાનના મુક્તિસંગ્રામમાં મિગ-21એ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી, પાકિસ્તાની એરબેસ પર નિખાલસ હુમલાઓ કર્યા.
1999 કારગિલ યુદ્ધ: રાત્રે ઉડાન ભરવાની ક્ષમતા અને સ્માર્ટ બોમ્બથી દુશ્મનના મજ્બૂત પોઈન્ટ્સને નિશાન બનાવ્યા.
2019 બાલાકોટ એરસ્ટ્રાઇક: મિગ-21 બાયસન દ્વારા પાકિસ્તાનના એફ-16 વિમાનને પણ તોડી પાડવામાં આવ્યું, ગ્રુપ કેપ્ટન અભિનંદન વર્ધમાનના શૌર્યની સાક્ષી બની.
2025 ઓપરેશન સિંદૂર: પહલગામ ખાતે આતંકી હુમલાના જવાબમાં મિગ-21નું છેલ્લું મોટું યૂદ્ધ અભિયાન હતું.
આ પણ વાંચો: <a href="https://www.benefitnews24.com/gujarati/defence/chhattisgarh-maharashtra-border-clash-2-naxals-killed-huge-cache-of-weapons-seized/19708" target="_blank" rel="noopener">છત્તીસગઢ-મહારાષ્ટ્ર સરહદ પર 2 નક્સલીઓને કર્યા ઠાર</a>
 મિગ-21ને કેમ માનવામાં આવે છે &lsquo;લીજન્ડ&rsquo; વિમાન તરીકે?
ભારતના સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાયેલા લડાકૂ વિમાનોમાં અગ્રસ્થાને
હજારો પાયલટના ટ્રેનિંગ પ્લેટફોર્મ
દુશ્મન પર અચાનક અને ધડાકેદાર હુમલાઓ માટે શ્રેષ્ઠ
ભારતની વાયુસેનાની તાકાતના પ્રતીકરૂપ

ભારતીય વાયુસેનાનું મિગ-21 લડાકૂ વિમાન 63 વર્ષ પછી સેવામુક્ત

September 26, 2025 | 22:15 IST