<p>દિવાળીના પ્રકાશ પર્વમાં લક્ષ્મી પૂજા, દીવા અને મીઠાઈઓની સાથે એક રસપ્રદ પારંપરિક માન્યતા પણ જોડાયેલી છે &ndash;&nbsp;<strong>દિવાળીના દિવસે ગરોળી દેખાય તો તે સૌભાગ્યનો સંકેત છે</strong>. ભારતીય સંસ્કૃતિમાં દરેક તહેવાર સાથે જોડાયેલી આવી માન્યતાઓ પરંપરા અને કુદરતના ચક્રનો સુંદર સમન્વય રજૂ કરે છે. પરંતુ દિવાળી પહેલા જ ઘરમાંથી ગરોળીઓ અચાનક ગાયબ કેમ થઈ જાય છે? તેની પાછળ વૈજ્ઞાનિક અને પારંપરિક બંને કારણો છે. ચાલો, જાણીએ આ રહસ્ય અને શુભ માન્યતાનું વિજ્ઞાન.</p>
<h2><span style="font-size: 12pt;">દિવાળી પર ગરોળી દેખાવી: પૌરાણિક શુભ માન્યતા</span></h2>
<p>ભારતીય પરંપરામાં દિવાળીના દિવસે ગરોળી દેખાવી એ <strong>સમૃદ્ધિ અને સૌભાગ્યનું પ્રતીક</strong> માનવામાં આવે છે. લોકવાયકા અનુસાર, ગરોળી લક્ષ્મીજીના વાહન સાથે સંકળાયેલી છે અને તેનું દર્શન ઘરમાં સુખ-સમૃદ્ધિની આગમનનો સંકેત આપે છે. ઘણા ઘરોમાં દિવાળીની રાત્રે ગરોળી દેખાય તો તેને શુભ ગણીને પૂજા કરવામાં આવે છે. આ માન્યતા કુદરતના ચક્ર સાથે પણ જોડાયેલી છે, જે વિજ્ઞાનથી પણ સમર્થન મળે છે.</p>
<h2><span style="font-size: 12pt;">દિવાળી પહેલા ગરોળી કેમ ગાયબ થાય છે?</span></h2>
<p>મોટાભાગે નવરાત્રિ દરમિયાન ઘરમાં લાઈટની આસપાસ નાની જીવાતો એકઠી થાય છે, અને ગરોળી તેનો શિકાર કરવા આવે છે. પરંતુ <strong>દિવાળીના થોડા દિવસો પહેલા જ ગરોળીઓ અચાનક ગાયબ થઈ જાય છે</strong>. તેની પાછળ બે મુખ્ય કારણો છે:</p>
<h3>1. <strong>દિવાળીની સફાઈ: ખોરાકની અછત</strong></h3>
<p>દિવાળી પહેલા ઘરની વ્યવસ્થિત સાફ-સફાઈ કરવામાં આવે છે. આ સફાઈમાં નાની-નાની જીવાતો, કીડી-મકોડા અને માખીઓ ખતમ થઈ જાય છે. ગરોળી મુખ્યત્વે આવી જીવાતો પર જ નિર્ભર રહે છે. <strong>ખોરાક ન મળવાને કારણે ગરોળી ઘર છોડીને બહારના વિસ્તારોમાં જતી રહે છે</strong>. આથી દિવાળીના દિવસોમાં ઘરમાં ગરોળી દેખાતી બંધ થઈ જાય છે.</p>
<h3>2. <strong>વૈજ્ઞાનિક કારણ: હાઈબરનેશન (શિયાળુ નિદ્રા)</strong></h3>
<p>ગરોળીનું લોહી ઠંડુ હોય છે, એટલે કે તે <strong>પોતાના શરીરનું તાપમાન પોતે નિયંત્રિત કરી શકતી નથી</strong>. ઓક્ટોબરથી ફેબ્રુઆરી-માર્ચ દરમિયાન જ્યારે ઠંડી વધે છે, ત્યારે ગરોળીઓ <strong>હાઈબરનેશનમાં જતી રહે છે</strong>. આ અવસ્થામાં:</p>
<ul>
<li>તે પોતાની ચયાપચય પ્રક્રિયા (મેટાબોલિઝમ)ને ધીમી કરે છે.</li>
<li>ઉર્જા બચાવવા માટે તે દીવાલની તિરાડો, પેડની છાલ, પથ્થરોની નીચે કે જમીનમાં સંતાઈ જાય છે.</li>
<li>આથી દિવાળીના સમયે, જ્યારે ઠંડીની શરૂઆત થાય, ત્યારે ગરોળીઓ દેખાવાનું બંધ થઈ જાય છે.</li>
</ul>
<p>જ્યારે માર્ચ-એપ્રિલથી તાપમાન વધવા લાગે, ત્યારે ગરોળીઓ ફરીથી સક્રિય થઈને ઘરની દિવાલો અને છત પર દેખાવા લાગે છે, અને ચોમાસા સુધી તેમની સંખ્યા વધે છે.</p>
<h2><span style="font-size: 12pt;">પરંપરા અને વિજ્ઞાનનો સુંદર સમન્વય</span></h2>
<p>દિવાળી પર ગરોળી દેખાવી એ <strong>પૌરાણિક શુભ માન્યતા</strong> છે, જે કદાચ કુદરતના ચક્ર સાથે સંકળાયેલી છે. લોકવાયકા તેને <strong>સૌભાગ્યનો સંકેત</strong> માને છે, જ્યારે વિજ્ઞાન તેની પાછળ <strong>કુદરતી હાઈબરનેશનની પ્રક્રિયા</strong>ને જવાબદાર ઠેરવે છે. આમ, ગરોળીનું દર્શન એ પરંપરા અને વિજ્ઞાનનો <strong>સુંદર સમન્વય</strong> રજૂ કરે છે, જે દિવાળીના તહેવારને વધુ રસપ્રદ બનાવે છે.</p>
<h2><span style="font-size: 12pt;">દિવાળીની શુભેચ્છા સાથે</span></h2>
<p>આ દિવાળી, જો તમને ગરોળી દેખાય તો તેને શુભ સંકેત માનીને ખુશ થાઓ, અને તેની પાછળના વૈજ્ઞાનિક કારણને પણ સમજો. <strong>આપ સૌને દિવાળીની હાર્દિક શુભેચ્છાઓ!</strong></p>

દિવાળી પર ગરોળી દેખાવી

પરંપરા કહે સૌભાગ્ય, વિજ્ઞાન કહે હાઈબરનેશન – જાણો કેમ ગાયબ થાય છે ગરોળી

October 20, 2025 | 17:34 IST