<div>શ્રાવણ માસ શરૂ થતા જ ઉપવાસના દિવસોનો આરંભ થઈ જાય છે. આ મહિનામાં શ્રાવણનો સોમવાર, વ્રત, એકાદશી, જન્માષ્ટમી જેવા અનેક ધાર્મિક તહેવારો આવતાં હોય છે જેમાં લોકો ઉપવાસ રાખે છે. ઉપવાસનો મુખ્ય હેતુ શરીરને આરામ આપવાનો અને તંત્રોને ડિટોક્સિફિકેશન કરવાનો હોય છે. પરંતુ આજકાલ ઉપવાસનો ખોરાક ફરાળી ફૂડ ફેશન બની ગયું છે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div>બજારમાં મળતી ફરાળી વાનગીઓ જેમ કે ફરાળી પીઝા, ફરાળી પાતરા, ફરાળી ચાટ, ફરાળી સમોસા, bahkan ફરાળી પાવભાજી અને નુડલ્સ જેવી નવીન વાનગીઓ જોઈને લાગતું નથી કે કોઇ ઉપવાસ કરે છે, પરંતુ એક નવો જunksnack culture વિકસે છે. લોકો ઉપવાસના બહાને વધુ કેળવેલ કે તળેલા ખોરાક તરફ ઝુકી રહ્યા છે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div><strong>ઉપવાસનો આરોગ્યદાયક હેતુ શું છે?</strong></div>
<div>&nbsp;</div>
<div>પરંપરાગત રીતે જોવામાં આવે તો ઉપવાસ માત્ર ધાર્મિક નહિ પણ વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણથી પણ લાભદાયક છે. નિયમિત ઉપવાસ કે ઈન્ટરમિટન્ટ ફાસ્ટિંગ શરીરને ડિટોક્સ કરવામાં મદદ કરે છે. શરીરનું મેટાબોલિઝમ સુધરે છે, ઇન્સ્યુલિન સેન્સિટિવિટીમાં વધારો થાય છે, ચરબી ઘટે છે અને માનસિક શાંતિ પણ મળે છે. આ માટે જરૂરી છે કે, ઉપવાસમાં ઓછું ખાવું અને હળવું અને ઝડપી પચી જાય તેવું ખાવું.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div><strong>આજે શું થઇ રહ્યું છે?</strong></div>
<div>&nbsp;</div>
<div>આજના ઉપવાસોમાં લોકો ફરાળીના નામે મળતી તળેલી અને મસાલેદાર વાનગીઓને વધુ આકર્ષે છે. કેળા અથવા બટાટામાંથી બનેલી ચિપ્સ, શિંગદાણાના લાડુ, સાબુદાણાની ખીચડી, મોરિયાના ઢોકળા, ફરાળી પીઝા વગેરેમાં ઘણું તેલ, મીઠું અને કાર્બોહાઇડ્રેટ હોય છે. જેના કારણે લોકોનું વજન ઘટાવાના બદલે વધવાનું જોખમ ઊંચું કરે છે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div>સ્નેક તરીકે જોવા મળતી ફરાળી ચાટ અથવા પીઝામાં ઘી-માખણની મજાની સાથે તળેલી વસ્તુઓ અને ચીઝ-માયોનેઝનો પણ ઉપયોગ થાય છે. જો કે, આ વાનગીઓ સ્વાદિષ્ટ હોય છે, પણ ઉપવાસના મુખ્ય હેતુને ખંડિત કરે છે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div><strong>આ ખોરાકથી શું નુકસાન થઈ શકે?</strong></div>
<div>&nbsp;</div>
<div><strong><img src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/images/1754651337016_WhatsApp%2520Image%25202025-08-08%2520at%252016.33.58_5ce50a3b.jpg" alt="WhatsApp Image 2025-08-08 at 16.33.58_5ce50a3b.jpg" width="500" height="500"></strong></div>
<div>&nbsp;</div>
<div>ફરાળી ફૂડ વધારે ફેટ અને કાર્બ ધરાવે છે, જેનાથી વજનમાં વધારો થઈ શકે છે. તળેલા ખોરાકથી હાજમણાંમાં ગડબડ થાય છે અને પેટ ભારે-ભારે રહે છે. સાબુદાણા, બટાકા અને મીઠાવાળા ખોરાક બ્લડ શુગરને તાત્કાલિક વધારતાં હોય છે, જે ડાયાબિટીસવાળાઓ માટે જોખમકારક છે. મસાલેદાર અને તળેલા ખોરાકથી ઉપવાસ દરમિયાન એસીડીટી અને ગેસ થઈ શકે છે. 20વધારે મીઠું અને તળેલું લેવાથી શરીરમાં પાણીની ઉણપ થઈ શકે છે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div><strong>ઉપવાસમાં શું ખાવું જોઈએ?</strong></div>
<div>&nbsp;</div>
<div><img src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/images/1754651373612_WhatsApp%2520Image%25202025-08-08%2520at%252016.36.11_803ddee7.jpg" alt="WhatsApp Image 2025-08-08 at 16.36.11_803ddee7.jpg" width="500" height="342"></div>
<div>ઉપવાસનો હેતુ શુદ્ધતા અને પાચનતંત્રને આરામ આપવાનો છે. તેથી ખાવું એટલું જ ખાવું કે જેથી શરીરને પોષણ મળે, હળવાશ રહે અને શક્તિ ટકી રહે. આ માટે ડાયેટિશિયન અને આયુર્વેદ તજજ્ઞોના જણાવ્યા મુજબ નીચેના ખોરાક ઉપયોગી છે. પપૈયા, કેળા, જામફળ, દ્રાક્ષ, નાસપતી, સીતાફળ વગેરે ફળો ખાવા જોઈએ. દૂધ અને દહીં એ પ્રોટીન માટેનો સારો સ્ત્રોત છે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div>ઘી કે ઓલિવ ઓઈલમાં હળવાં તળેલા મખાના એન્ટી-ઓક્સિડન્ટથી ભરપૂર હોય છે. સાબુદાણા મર્યાદિત માત્રામાં અને ઘી કે તેલના ઉપયોગ વગર ખાવા જોઈએ. શેકેલા શીંગદાણા પણ ખાઈ શકાય. હાઇડ્રેશન માટે ઉત્તમ નારિયેળનું પાણી અને લીંબુ પાણી અતિ ઉત્તમ રહેશે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div>આરોગ્યદાયક ફરાળી વાનગીઓમાં મખાના પુલાવ, મૌરેયાની ખીચડી, શીંગદાણા અને કોથમીર ચટણી, ફ્રૂટ સલાડ, કેળાંના પાનના પરોઠા, ફળોથી બનેલી સ્મૂધી આરોગ્ય માટે ખૂબ જ ફાયદાકરાક માનવામાં આવે છે.</div>
<div>&nbsp;</div>
<div><img src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/images/1754651398333_WhatsApp%2520Image%25202025-08-08%2520at%252016.36.59_8489fe6c.jpg" alt="WhatsApp Image 2025-08-08 at 16.36.59_8489fe6c.jpg" width="500" height="342"></div>
<div>&nbsp;</div>
<div>ફરાળી વાનગીઓનો આ લહેજો જો ઠીક રીતે નિયંત્રિત ન થાય તો ઉપવાસના સ્વાસ્થ્યલક્ષી હેતુ મળતા નથી. આજકાલ લોકો ઉપવાસને માત્ર રિવાજ તરીકે નહીં પણ &lsquo;ફૂડ ફેસ્ટિવલ&rsquo; તરીકે માણી રહ્યા છે. જેની આરોગ્ય પર ઘાતક અસરો પડી શકે છે. જો આપણે ઉપવાસમાં ખરેખર શુદ્ધતા અને સારૂં સ્વાસ્ય ઈચ્છતા હોઈએ તો ફરાળી નહીં પરંતુ સંતુલિત અને પોષણયુક્ત ઉપવાસ ડાયેટ અપનાવવી જોઈએ.</div>

ઉપવાસમાં આ વસ્તુઓ ખાતાં પહેલા ચેતી જજો

ઉપવાસમાં ફરાળી ફૂડ તંત્રને આરામ આપવાને બદલે નુકસાન કરે છે

August 8, 2025 | 22:16 IST