આજે આંતરરાષ્ટ્રીય લંગ કેન્સર દિવસ છે. આ દિવસની ઉજવણી કરવાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય લોકોને ફેફસાના કેન્સર (લંગ કેન્સર) વિશે જાગૃત કરવાનો અને તેનાથી બચવા માટે જરૂરી માહિતી પૂરી પાડવાનો છે. ફેફસાનું કેન્સર એ વિશ્વભરમાં મૃત્યુનું એક મુખ્ય કારણ છે, પરંતુ યોગ્ય જાણકારી અને સમયસર નિદાન દ્વારા તેને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
<h3>ફેફસાનું કેન્સર શું છે?</h3>
ફેફસાનું કેન્સર ત્યારે થાય છે જ્યારે ફેફસાના કોષો અસામાન્ય રીતે વધવા લાગે છે અને ગાંઠ બનાવે છે. જો આ ગાંઠ શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાય, તો તે જીવલેણ બની શકે છે. આ કેન્સર મુખ્યત્વે બે પ્રકારના હોય છે: સ્મોલ સેલ લંગ કેન્સર (SCLC) અને નોન-સ્મોલ સેલ લંગ કેન્સર (NSCLC).
<h3>ફેફસાના કેન્સરના મુખ્ય કારણો:</h3>
<ol start="1">
<li>
ધૂમ્રપાન (Smoking): ફેફસાના કેન્સરનું સૌથી મોટું અને મુખ્ય કારણ ધૂમ્રપાન છે. સિગારેટમાં રહેલા હાનિકારક રસાયણો ફેફસાના કોષોને નુકસાન પહોંચાડે છે. ધૂમ્રપાન કરનાર અને ધૂમ્રપાન ન કરનાર બંને, જેઓ ધૂમ્રપાન કરનારના સંપર્કમાં આવે છે (સેકન્ડહેન્ડ સ્મોક), તેમને પણ જોખમ રહેલું છે.
</li>
<li>
પેટ્રોલ અને ડીઝલના ધુમાડા (Air Pollution): વાયુ પ્રદૂષણ, ખાસ કરીને વાહનોના ધુમાડા, ઔદ્યોગિક પ્રદૂષણ અને કેમિકલ ફેક્ટરીઓમાંથી નીકળતા રસાયણો પણ ફેફસાના કેન્સરનું કારણ બની શકે છે.
</li>
<li>
જેનેટિક કારણો (Genetic Factors): જો પરિવારમાં કોઈને ફેફસાનું કેન્સર થયું હોય, તો તેના કારણે અન્ય સભ્યોને પણ આ રોગ થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
</li>
<li>
કાર્સિનોજેન્સનો સંપર્ક: કેટલાક ઉદ્યોગોમાં કામ કરતા લોકો, જેમ કે એસ્બેસ્ટોસ, આર્સેનિક અને ક્રોમિયમ જેવા રસાયણોના સંપર્કમાં આવતા હોય, તેમને પણ ફેફસાના કેન્સરનું જોખમ રહેલું છે.
</li>
</ol>
<h3>નિદાન કેવી રીતે થાય છે?</h3>
ફેફસાના કેન્સરના નિદાન માટે શરૂઆતમાં કેટલાક લક્ષણો પર ધ્યાન આપવું જરૂરી છે, જેમ કે લાંબા સમય સુધી ઉધરસ, છાતીમાં દુખાવો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને વજનમાં ઘટાડો.
નિદાન માટે નીચે મુજબની તપાસ કરવામાં આવે છે:
<ul>
<li>
છાતીનો એક્સ-રે (Chest X-ray): ફેફસામાં કોઈ અસામાન્યતા છે કે નહીં તે જોવા માટે.
</li>
<li>
સીટી સ્કેન (CT Scan): ફેફસામાં ગાંઠનું કદ અને સ્થાન વધુ સ્પષ્ટ રીતે જોવા માટે.
</li>
<li>
બાયોપ્સી (Biopsy): ફેફસાના ટિશ્યુનો નાનો નમૂનો લઈને તેનું પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે જેથી કેન્સરના પ્રકારની ખાતરી થઈ શકે.
</li>
</ul>
<h3>ઉપચાર અને બચાવ</h3>
ફેફસાના કેન્સરનો ઉપચાર તેના પ્રકાર અને તબક્કા પર આધાર રાખે છે. ઉપચારમાં સર્જરી, કીમોથેરાપી, રેડિયેશન થેરાપી, ટાર્ગેટેડ થેરાપી અને ઇમ્યુનોથેરાપીનો સમાવેશ થાય છે.
બચાવ માટેના ઉપાયો:
<ul>
<li>
ધૂમ્રપાન છોડી દો: આ ફેફસાના કેન્સરથી બચવાનો સૌથી અસરકારક ઉપાય છે.
</li>
<li>
વાયુ પ્રદૂષણથી બચો: પ્રદૂષિત વિસ્તારોમાં માસ્ક પહેરો.
</li>
<li>
નિયમિત વ્યાયામ કરો: નિયમિત કસરત અને સ્વસ્થ આહાર ફેફસાના સ્વાસ્થ્યને જાળવી રાખે છે.
</li>
<li>
નિયમિત ચેકઅપ: જો તમને શંકા હોય અથવા જોખમ હોય, તો નિયમિતપણે ડૉક્ટરની સલાહ લો.
</li>
</ul>
આંતરરાષ્ટ્રીય લંગ કેન્સર દિવસ પર, ચાલો આપણે સૌ સંકલ્પ કરીએ કે આપણે ફેફસાના કેન્સર વિશે જાગૃતિ ફેલાવીશું અને સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવીશું.

લંગ કેન્સર દિવસ

ફેફસાના કેન્સરને સમજો, તેના કારણો, નિદાન અને બચાવ વિશે જાણો

August 1, 2025 | 16:49 IST