સાંભળવાની ક્ષમતા ઘટવાની સમસ્યા વૈશ્વિક સ્તરે 1.5 અબજથી વધુ લોકોને પ્રભાવિત કરે છે. જોકે, આ સમસ્યાને સામાન્ય રીતે ઉંમર વધવા સાથે જોડવામાં આવે છે, પરંતુ અભ્યાસ બતાવે છે કે, બાળપણમાં થનારા ચેપ પણ મહત્વપૂર્ણ કારણ બની શકે છે, અને તેમાંથી અનેકને રસીકરણથી ટાળી શકાય છે.
વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થાના જણાવ્યા અનુસાર, રૂબેલા અને મેનિન્જાઇટિસના ચોક્કસ પ્રકારો સામે રસીકરણ દ્વારા લગભગ 60 ટકા બાળ શ્રવણ ક્ષતિ અટકાવી શકાય છે.
આ મુદ્દે વધુ તારવાઓ મેળવવા માટે મોન્ટ્રિઅલ યુનિવર્સિટીના સંશોધકો સહિતની એક ટીમે વૈજ્ઞાનિક સાહિત્યની વિગતવાર સમીક્ષા કરી. "કમ્યુનિકેશન્સ મેડિસિન" નામની વૈજ્ઞાનિક જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસ મુજબ, 26 એવા ચેપકારક જીવાણુઓની ઓળખ થઈ છે, જે શ્રવણ ક્ષતિ પેદા કરી શકે છે.
આ ચેપમાં ખસરા અને રૂબેલા જેવા સામાન્ય વાઈરસનો પણ સમાવેશ થાય છે, જે ખાસ કરીને ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન વૃદ્ધિ પામતા બાળકના શ્રવણ તંત્રને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને જન્મજાત બહેરાશ પેદા કરી શકે છે.
આ યાદીમાં કણ્ઠમાલાનું વાઈરસ પણ છે, જે આંતરિક કાન કે શ્રવણ નસને નુકસાન પહોંચાડી સંવેદનશીલ શ્રવણ ક્ષતિ પેદા કરી શકે છે. આ ઉપરાંત, હેમોફિલસ ઇન્ફ્લુએન્ઝા, સ્ટ્રેપ્ટોકોકસ ન્યુમોનિયા અને નિસેરિયા મેનિન્ગિટિડિસ જેવા બેક્ટેરિયાનો પણ સમાવેશ થાય છે, જે મેનિન્જાઈટિસ ઉત્પન્ન કરીને કાનની શ્રવણ ક્ષમતા પર સ્થાયી અસર પાડે છે.
મોન્ટ્રિઅલ યુનિવર્સિટીના સ્કૂલ ઑફ પબ્લિક હેલ્થના આરોગ્ય વ્યવસ્થાપન વિભાગની પ્રોફેસર મીરા જૌહરીએ જણાવ્યું હતું કે, "જો કોઈ રસી જીવન બચાવતી સાબિત થાય છે, તો નીતિ આધારિત નિર્ણય લેવો યોગ્ય છે. પરંતુ રસી શ્રવણ ક્ષમતા ઘટાડા જેવા અન્ય નુકસાનો અટકાવવામાં પણ અસરકારક સાબિત થાય છે, અને એ દિશામાં વધુ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે."
અભ્યાસમાં સૂચવાયું છે કે, રસીના મૂલ્યાંકનમાં શ્રવણ ક્ષમતા ઘટવાની અસરને પણ સમાવિષ્ટ કરવી જોઈએ, પછી ભલે તે વિકાસની પ્રક્રિયા દરમિયાન હોય કે બજારમાં પહેલેથી ઉપલબ્ધ રસી માટે. આ દિશામાં વિચારવાથી નવા રસી સંશોધનના પ્રાધાન્યને પણ દોરી શકે છે.

સાંભળવાની ક્ષમતા

બાળકો અને કિશોરોમાં સાંભળવાની ક્ષમતાને ઘટતી અટકાવવા માટે રસીકરણ અત્યંત જરૂરી

August 11, 2025 | 18:35 IST