ચલો ચર્ચા કરીએ&hellip;! આદિ અનાદિ અમદાવાદની!
જ્યારે જૂનું અમદાવાદ બોલે છે, ત્યારે તે કોઈ ભાષણ નથી કરતું; તે ધીમેથી વાતો કરે છે, ભજન ગાય છે અને પોતાની પોળોમાંથી પસાર થતી હવાને પણ વાર્તા બનાવી દે છે. હેરિટેજ વીક દરમિયાન આ વર્ષે પણ શહેરે પોતાનો સૌથી સુંદર અવાજ કાઢ્યો &ndash; ધરોહર અને ધ આર્ટ વિન્ડો ફાઉન્ડેશન દ્વારા આયોજિત ધરોહરોત્સવમાં.
કાલા રામજી મંદિરની પવિત્ર શાંતિમાં જ્યારે લોકગીતો ઉભર્યા, ત્યારે લાગ્યું કે સદીઓ જૂની કાળા પથ્થરની મૂર્તિ પણ સહેજ સ્મિત કરી રહી છે. ભજનોની મધુર ધુન અને ગુજરાતી પરંપરાના હૂંફાળા સૂરો મંદિરની દિવાલો સાથે એકરૂપ થઈ ગયા. હાજર દર્શકોને એવું લાગ્યું કે તેઓ જૂના અમદાવાદની કોઈ ભૂલાઈ ગયેલી સવારમાં પ્રવેશી ગયા હોય.
બીજી તરફ અમૃતવર્ષિની વાવે પણ પોતાની જૂની જાદુ બતાવી. આ વાવ માત્ર પાણીનો સંગ્રહ નથી, વાર્તાઓનું ભંડાર છે. તેની કોતરણીઓ હજુ પણ વાંચી શકાય તેવા પાના છે. અહીં બેન્ડના સૂરો કોતરેલા થાંભલાઓ સામે પડઘાયા અને દરેક પડઘો સાથે વાવ જાણે જીવંત થઈને પોતાનો પ્રત્યુત્તર આપતી હોય તેમ લાગ્યું. વાવ માત્ર સાક્ષી ન રહી, ઉજવણીની સક્રિય સહભાગી બની.
સમગ્ર કાર્યક્રમ દરમિયાન સંગીતે ભૂતકાળ અને વર્તમાન વચ્ચે એક જીવંત સેતુ બનાવ્યો. ભક્તિના ભજનો, યાદોના લોકગીતો અને ઘરની યાદ અપાવતા રમૂજી સૂરો &ndash; આ બધું એકસાથે મળીને એવું વાતાવરણ બનાવ્યું કે અજાણ્યા લોકો પણ એકબીજાને ઓળખીતા લાગવા લાગ્યા. લોકો ગુંજારતા રહ્યા, પગ થપથપાવતા રહ્યા અને નજરોનજર થઈને સ્મિત વહેંચતા રહ્યા.
જૂના અમદાવાદના લાકડાના ઝરૂખા, કોતરેલા કૌંસ, છુપાયેલા મંદિરો અને સદીઓ જૂના આંગણા શાંતિથી ઊભા રહીને જાણે કહી રહ્યા હતા &ndash; &ldquo;આખરે તમે અમને જૂના બાંધકામો તરીકે નહીં, પરંતુ ઓળખના રક્ષક તરીકે જોઈ રહ્યા છો.&rdquo;
ધરોહરોત્સવે ફરી એકવાર સાબિત કર્યું કે વારસો કોઈ મ્યુઝિયમના શોકેસમાં કે આર્કાઇવ્ઝના ધૂળિયા ફાઇલોમાં નથી રહેતો. તે રોજ કાલા રામજી મંદિરમાં થતી આરતીમાં, અમૃતવર્ષિની વાવની ઠંડી ઊંડાઈમાં, દાદી-નાનીના મોઢે ચડેલા લોકગીતોમાં અને આ જગ્યાઓને હજુ પણ પ્રેમ કરનારા લોકોના હૃદયમાં જીવંત છે.
હેરિટેજ વીક આ વખતે કોઈ કેલેન્ડર ઇવેન્ટ ન રહ્યો. તે એક પુનઃમિલન બન્યો &ndash; પોતાના શહેર સાથે, પોતાના મૂળ સાથે અને તે તમામ વાર્તાઓ સાથે જેને આપણે રોજની દોડધામમાં ભૂલી જઈએ છીએ.
જૂનું અમદાવાદ હજુ પણ અસંખ્ય વાર્તાઓ સાથે ધીરજથી ઊભું છે. બસ, થોભવું જોઈએ, કાન તાણવા જોઈએ અને તેને બોલવા દેવું જોઈએ. ધરોહરોત્સવે એ જ શીખવ્યું.

જૂનું અમદાવાદ ફરી જીવંત બન્યું

‘વિશ્વ ધરોહર સપ્તાહ’ નિમિત્તે અમદાવાદમાં ઉજવાયો ભવ્ય ‘ધરોહરોત્સવ’

November 23, 2025 | 20:34 IST