ગુજરાત સરકારની ભરતી પ્રણાલીમાં સતત વિલંબ અને મુખ્ય વિભાગોમાં સ્ટાફની તીવ્ર અછત રાજ્યની જાહેર સેવા વિતરણ પર ગંભીર અસર કરી રહી છે. નવા ડેટા મુજબ, ભરતી ચક્રમાં લાંબો સમય અને મોટી સંખ્યામાં ખાલી જગ્યાઓ કાર્યક્ષમતામાં અવરોધ ઉભો કરી રહી છે.
ગુજરાત વહીવટી સુધારા આયોગ (GARC) દ્વારા બુધવારે રજૂ કરાયેલા છઠ્ઠા અહેવાલમાં આ વિલંબ અને અછતનો ખુલાસો થયો છે. રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે મુખ્ય વિભાગોમાં ભરતી પ્રક્રિયા પૂર્ણ થવામાં એક વર્ષથી વધુ સમય લાગે છે.
લાંબુ ભરતી ચક્ર :&nbsp;
2023-24માં શરૂ કરાયેલા ગુજરાત જાહેર સેવા આયોગ (GPSC)ના અભિયાનના મૂલ્યાંકન મુજબ, જાહેરાતથી લઈને અંતિમ ભલામણ સુધીની સરેરાશ ભરતી સમયરેખા લગભગ 470 દિવસ જેટલી છે. ગુજરાત પંચાયત સેવા પસંદગી બોર્ડ (GPSSB)ની ભરતીઓનું વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે સરેરાશ સમય આશરે 390 દિવસ છે.
આ વિલંબના મુખ્ય કારણોમાં બહુવિધ પરીક્ષાઓ, કામચલાઉ જવાબ કીની ચકાસણી, મોટી સંખ્યામાં અરજદારો અને દસ્તાવેજ ચકાસણીની લાંબી પ્રક્રિયાઓનો સમાવેશ થાય છે, જે પરીક્ષા અને અંતિમ પસંદગી વચ્ચેનો સમય વધારે છે. વિભાગો પણ પરીક્ષાના સમયપત્રકમાં વિક્ષેપો અને બહુવિધ કેન્દ્રો પર ઉમેદવારોને સમાવવાની જરૂરિયાતનો ઉલ્લેખ કરે છે.
દસ્તાવેજ ચકાસણી: મુખ્ય અવરોધ
દસ્તાવેજ ચકાસણી એક મુખ્ય સંચાલકીય અવરોધ બની રહે છે. ચકાસણી માટે ઉમેદવારો પાસેથી અનેક સ્તરોની સત્તાવાર ચકાસણી અને ભૌતિક દસ્તાવેજોની વ્યાપક જરૂરિયાત રહે છે. જોકે કેટલીક ડિજિટલ પ્રક્રિયાઓ છે, તે રાષ્ટ્રીય પ્રમાણપત્ર ભંડાર સાથે સંપૂર્ણ રીતે સંકલિત નથી, જે ચકાસણીને ધીમી પાડે છે.
આંતરિક અછત પણ ભરતીની ક્ષમતાને અસર કરી રહી છે; GARC એ GPSC બોર્ડના સભ્યોમાં 50% થી વધુ ખાલી જગ્યાઓ નોંધી છે, જેના કારણે વર્ગ 1 ની જગ્યાઓ માટેની ઇન્ટરવ્યુ પ્રક્રિયામાં વિલંબ થયો છે.
વિભાગોમાં ભારે ખાલી જગ્યાઓ :&nbsp;
અહેવાલમાં ઉચ્ચ માંગવાળા વિભાગોમાં નોંધપાત્ર ખાલી જગ્યાઓ પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે:
પંચાયત, ગ્રામીણ ગૃહનિર્માણ અને ગ્રામીણ વિકાસ વિભાગ: મંજૂર કરાયેલી જગ્યાઓમાંથી 45% ખાલી
ગૃહ વિભાગ: મંજૂર કરાયેલી જગ્યાઓમાંથી 25% ખાલી
આ ખાલી જગ્યાઓ શિક્ષકો, આરોગ્ય કર્મચારીઓ અને પોલીસ કર્મચારીઓ સહિત આવશ્યક કેડરમાં કેન્દ્રિત છે. કુલ મંજૂર પોસ્ટ્સના હિસ્સા તરીકે ખાલી જગ્યાઓના વિતરણમાં આરોગ્યમાં 7%, શિક્ષણમાં 4% અને આવકમાં 4%નો સમાવેશ થાય છે, જે સીધી સેવાઓ પર અસર કરે છે.
માળખાકીય ખામીઓ :&nbsp;
આ અછતમાં ઘણા માળખાકીય પરિબળો ફાળો આપે છે. વિભાગીય વિનંતીઓ વારંવાર વિભાજિત અને બહુવિધ રાઉન્ડમાં મોકલવામાં આવે છે, જેના કારણે ભરતી એજન્સીઓ માટે પરીક્ષાઓનું આયોજન કરવું મુશ્કેલ બને છે.
કેટલાક કેડર હજુ પણ દાયકાઓ જૂના ભરતી નિયમો (RR) હેઠળ કાર્ય કરે છે, જેના કારણે પાત્રતા માપદંડોમાં અસ્પષ્ટતા અને વારંવાર સ્પષ્ટતા તથા કાનૂની વિવાદો થાય છે. વિવિધ વિભાગો દ્વારા સમાન હોદ્દાઓ માટે અલગ વિનંતીઓ સબમિટ કરવાને કારણે ઘણીવાર સમાન ભૂમિકાઓ માટે ડુપ્લિકેટ પરીક્ષાઓનો બોજ ભરતી એજન્સીઓ પર પડે છે.
આ અહેવાલ સ્પષ્ટપણે દર્શાવે છે કે લાંબો ભરતી સમય, ઉચ્ચ ખાલી જગ્યાઓ, મેન્યુઅલ ચકાસણી પ્રક્રિયાઓ અને માળખાકીય ખામીઓ રાજ્યની જરૂરી જગ્યાઓ સમયસર ભરવાની ક્ષમતાને ધીમી પાડે છે.

ગુજરાત જાહેર સેવા ભરતી વિલંબ

ગુજરાત વહીવટી સુધાર આયોગે મુખ્યમંત્રીને રજૂ કરેલ રિપોર્ટમાં ઉલ્લેખ કર્યો

December 5, 2025 | 21:45 IST