<p dir="auto">વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ગુજરાતના નર્મદા જિલ્લાના દેવમોગરા ધામમાં માતાજીના દર્શન કર્યા અને જનજાતીય ગૌરવ દિવસની રાષ્ટ્રીય કક્ષાની ઉજવણી કરી. આ પવિત્ર સ્થળ, જેને આદિજાતિ સમાજનું આસ્થાનું જીવંત કેન્દ્ર કહેવાય છે, સાતપુડા પર્વતોની હરિયાળી વચ્ચે બનેલું છે. દેવમોગરા ધામનું બાહ્ય સ્વરૂપ નેપાળના પ્રસિદ્ધ પશુપતિનાથ મંદિર જેવું ભવ્ય દેખાય છે, જે તેને વધુ આકર્ષક બનાવે છે. આ ધામમાં યાહા મોગી પાંડોરી માતા (કણી-કંસરી) સ્વયંભૂ રૂપે બિરાજમાન છે, જેમાં અન્નપૂર્ણા અને મહાકાલીનું અદ્ભુત સંગમ જોવા મળે છે.</p>
<h4 dir="auto">પૌરાણિક ઇતિહાસ: દુષ્કાળમાં અન્ન વિતરણની અલૌકિક ગાથા</h4>
<p dir="auto">સ્થાનિક માન્યતાઓ અનુસાર, હજારો વર્ષો પૂર્વે નર્મદા પ્રદેશમાં ભયંકર દુષ્કાળ પડ્યો હતો, જેમાં માનવો, પશુઓ અને પક્ષીઓ ભૂખ-તરસથી પીડાતા હતા. તે સમયે પ્રજા પાલક ગોર્યા કોઠારે અન્ન વિતરણ શરૂ કર્યું, પરંતુ તેમના ભંડાર ખાલી થવા લાગ્યા. આ કપરા સમયે માતાજીની પાલક પુત્રી યાહા પાંડોરીએ દયાભાવથી કણી-કંસરી (અન્નનું સ્વરૂપ) ધારણ કર્યું અને વિતરણની જવાબદારી સંભાળી. કહેવાય છે કે તે દિવસથી આજ સુધી માતાજીના અન્નભંડાર ક્યારેય ખૂટ્યા નથી. આથી તેમને સમગ્ર માનવજાત માટે અન્નપૂર્ણા કહેવાય છે. મંદિરમાં ડાબી બાજુ શ્યામવર્ણી મહાકાલીની મૂર્તિ પણ છે, જે ભક્તોને ધન્યતા અનુભવાડે છે.</p>
<h4 dir="auto">ચાર રાજ્યોના આદિજાતિ સમાજનું આસ્થા કેન્દ્ર: દુઃખથી હાસ્ય સુધીની મુસાફરી</h4>
<p dir="auto">દેવમોગરા ધામ ગુજરાત ઉપરાંત મહારાષ્ટ્ર, મધ્ય પ્રદેશ અને રાજસ્થાનના કરોડો આદિજાતિ લોકો માટે કુળદેવીનું પ્રતીક છે. ભક્તો દૂરથી આવીને સમસ્યાઓ રડતા રડતા રજૂ કરે છે અને માન્યતા છે કે માતાજીના આશીર્વાદથી હસતા-હસતા પાછા ફરે છે. આ ધામ આદિજાતિ સંસ્કૃતિનું જીવંત પ્રતીક છે, જ્યાં પરંપરાઓ અને કુદરતનું અદ્ભુત સંગમ જોવા મળે છે.</p>
<h4 dir="auto">આદિજાતિ લોકસંસ્કૃતિનું અદ્ભુત દર્શન: ભવ્ય મેળો અને પરંપરાઓ</h4>
<p dir="auto">દર વર્ષે મહા વદ અમાસ અને મહાશિવરાત્રિ (આગલા દિવસથી પાંચ દિવસ સુધી) નર્મદા જિલ્લાનો સૌથી મોટો મેળો યોજાય છે, જ્યાં લાખો ભક્તો ભેગા થાય છે. આ મેળામાં શિવ નહીં, પણ શક્તિની પૂજા થાય છે. મહાશિવરાત્રિએ રાજા પાંઠા-વિનાદેવનાથી ગઢ યાત્રા નીકળે છે, જેમાં પરંપરાગત વાજા, નૃત્ય અને માતાજીને કુદરતી ઝરણામાં સ્નાન કરાવવામાં આવે છે.</p>
<ul dir="auto">
<li><strong>હવામાન વર્તારો:</strong> પૂજા પછી આગામી વર્ષ માટે ખેતી, વરસાદ અને હવામાનનો વર્તારો લેવાય છે, જેના આધારે ખેડૂતો આયોજન કરે છે.</li>
<li><strong>કાકળ વૃક્ષનું રહસ્ય:</strong> મેળા દરમિયાન માતાના આંગણામાં કાકળ વૃક્ષ પર એક જ રાત્રે ફૂલો ખીલે છે. જે દિશામાં વધુ ફૂલો હોય, તે દિશામાં વરસાદ અને પાક સારો થાય તેવું અનુમાન લેવાય છે.</li>
</ul>
<p dir="auto">હોળી-ધુળેટીમાં ઘેરીયાઓ દ્વારા નવ રસનું નૃત્ય અને હોબ યાત્રા યોજાય છે. સવા મહિનાના વ્રત પછી રંગબેરંગી વસ્ત્રોમાં સજીને, માથા પર વાંસની ટોપલીમાં નવા પાક મૂકીને ભક્તો માતાજીને સમર્પણ કરે છે.</p>
<h4 dir="auto">PM મોદીની મુલાકાત: જનજાતીય ગૌરવ દિવસ અને આદિજાતિ સમાજને સમર્પિત</h4>
<p dir="auto">આજે જનજાતીય ગૌરવ દિવસ (ભીલ નેતા બીરસા મુન્ડાની 150મી જયંતિ)ની રાષ્ટ્રીય ઉજવણીમાં PM મોદીએ દેવમોગરા ધામમાં પૂજા કરી. આ મુલાકાત આદિજાતિ સમાજના યોગદાનને માન આપવાની છે. મોદીએ કહ્યું, "બીરસા મુન્ડા માત્ર વ્યક્તિ નથી, પરંપરા છે. આદિજાતિ સમુદાયના પ્રયાસોમાં તેમનો ચહેરો દેખાય છે." આ ઉપરાંત, નર્મદા જિલ્લામાં રસ્તા, પાણી પુરવઠા અને PMAY-ગ્રામીણ હેઠળ 61,125 ઘરોનું લોકાર્પણ કરવામાં આવ્યું.</p>
<h4 dir="auto">કેવી રીતે પહોંચવું: સરળ માર્ગ અને મુલાકાતના સૂચનો</h4>
<p dir="auto">દેવમોગરા ધામ રોડથી સારી રીતે જોડાયેલું છે. શિયાળો (ઓક્ટોબર-માર્ચ) શ્રેષ્ઠ સમય છે; મેળા દરમિયાન અનુભવ વધુ અદ્ભુત.</p>
<table style="border-collapse: collapse; border-width: 3px; margin-left: auto; margin-right: auto;" border="1">
<thead>
<tr>
<th style="border-width: 3px;" data-col-size="sm">માર્ગ</th>
<th style="border-width: 3px;" data-col-size="xl">વિગતો</th>
</tr>
</thead>
<tbody>
<tr>
<td style="border-width: 3px;" data-col-size="sm"><strong>વિમાન</strong></td>
<td style="border-width: 3px;" data-col-size="xl">વડોદરા/સુરત એરપોર્ટ (140-150 કિ.મી.); ત્યાંથી ટેક્સી/બસ રાજપીપળા-સાગબારા.</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-width: 3px;" data-col-size="sm"><strong>ટ્રેન</strong></td>
<td style="border-width: 3px;" data-col-size="xl">વડોદરા જંક્શન (140-145 કિ.મી.); ત્યાંથી બસ/ટેક્સી. ભરૂચ પણ વિકલ્પ.</td>
</tr>
<tr>
<td style="border-width: 3px;" data-col-size="sm"><strong>સડક</strong></td>
<td style="border-width: 3px;" data-col-size="xl">GSRTC બસ રાજપીપળા-સાગબારા (40-45 કિ.મી.); મેળામાં વિશેષ બસો. પ્રાઇવેટ વાહન સરળ.</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<p>&nbsp;</p>
<p dir="auto"><strong>આસપાસ: નિણાઈ ધોધ, ઝરવાણી ધોધ, કેવડિયા (સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી). આ ધામ માત્ર મંદિર નથી, પરંતુ આદિજાતિ સંસ્કૃતિનું જીવંત પ્રતીક છે. વધુ અપડેટ માટે અમારી સાથે જોડાયેલા રહો.</strong></p>

આદિજાતિ લોકસંસ્કૃતિનું અદ્ભુત દર્શન

દેવમોગરા ધામ કેમ છે ખાસ? PMના દર્શન બાદ પૌરાણિક વારસો ફરી ચર્ચામાં

November 15, 2025 | 20:42 IST