અમેરિકી રાષ્ટ્રપ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તાજેતરમાં H1B વિઝાની ફી પ્રતિ કર્મચારી એક લાખ ડોલર &ndash; એટલે કે આશરે રૂ. ૮૮ લાખ &ndash; નક્કી કરી છે. આ નિર્ણયે ભારતીય આઈટી અને સોફ્ટવેર ક્ષેત્રમાં ચર્ચાનો માહોલ ગરમાવ્યો છે. પણ પ્રશ્ન એ છે કે, આ પગલાનો સૌથી મોટો ઘા કોને પડશે &ndash; ભારતને કે અમેરિકા પોતાને?
ટ્રમ્પ પ્રશાસનને મુખ્ય ચિંતા સ્થાનિક રોજગારી વધારવાની છે. પરંતુ હકીકત એ છે કે, અમેરિકાના Science, Technology, Engineering and Mathematics (STEM) ક્ષેત્રમાં સ્કિલ્ડ મેનપાવરનો ગંભીર અભાવ છે. અમેરિકાની સંસ્થાઓના આંકડા મુજબ, વર્ષ ૨૦૨૫ સુધીમાં STEM ક્ષેત્રમાં ૩૦ લાખ નવી નોકરીઓ ઉભી થવાની છે. પરંતુ સ્થાનિક સ્તરે માત્ર ૧૦ લાખ જેટલા જ સ્કિલ્ડ કર્મચારીઓ ઉપલબ્ધ છે. બાકી ૨૦ લાખ જગ્યાઓ માટે વિદેશી પ્રતિભા જરૂરી છે.
માઇક્રોસોફ્ટ, ગૂગલ, મેટા અને એપલ જેવી વૈશ્વિક કંપનીઓનું ચાલવું વિદેશી કુશળ કર્મચારીઓ પર નિર્ભર છે. તેમ છતાં ટ્રમ્પ સરકાર H1B વિઝાની ફીમાં ભારે વધારો કરીને વિદેશી ટેલેન્ટને રોકવા માગે છે. હકીકતમાં, અમેરિકાના જ આંકડા જણાવે છે કે STEM ક્ષેત્રમાં કાર્યરત ૩.૬ કરોડ લોકોમાંથી અડધા પાસે યોગ્ય ડિગ્રી નથી. આને કારણે &ldquo;Skilled Technical Workforce (STW)&rdquo; નામની અલગ કેટેગરી ઊભી કરવાની ફરજ પડી છે.
પરિસ્થિતિ એટલી ગંભીર છે કે ટેક કંપનીઓ ડિગ્રી વગરના અમેરિકન યુવાનોને નોકરી આપવા, તેમને તાલીમ આપવાની અને સમય-નાણાં ખર્ચવા પણ તૈયાર છે. છતાં સ્કિલ્ડ મેનપાવરની ઉણપ અમેરિકાના વિકાસ માટે મોટી અટકળ છે.
સત્ય એ છે કે ૨૦૦૦માં STEM ક્ષેત્રમાં વિદેશી કર્મચારીઓનો હિસ્સો માત્ર ૧૬ ટકા હતો, જે ૨૦૧૯માં વધીને ૨૫ ટકા થઈ ગયો. આ વૃદ્ધિ ટ્રમ્પને ચિંતા કરાવે છે કે વિદેશી નાગરિકોની વસ્તી વધી જશે અને અમેરિકન લઘુમતીમાં ફેરવાઈ જશે. પરિણામે તેમનું પ્રશાસન વધુ પ્રોટેક્શનિસ્ટ બનતું જાય છે.
પરંતુ મૂળ સમસ્યા અમેરિકન શિક્ષણ વ્યવસ્થામાં છે. ત્રણ પેઢીઓએ STEM ક્ષેત્ર પ્રત્યે અવગણના કરી હોવાથી આજે સ્થાનિક પ્રતિભાનો અભાવ છે. આજની પેઢી આ ક્ષેત્રમાં રસ દાખવે છે પણ કોલેજો-યુનિવર્સિટીમાં શિક્ષકોની ઉણપ છે. પરિણામે અમેરિકાની હાલત &ldquo;બાવાના બેય બગડ્યાં&rdquo; જેવી બની છે.
અહીંથી સ્પષ્ટ થાય છે કે H1B વિઝાની ફીમાં વધારો કરવો ટ્રમ્પ માટે રાજકીય રીતે આકર્ષક પગલું હોઈ શકે, પરંતુ આર્થિક રીતે તે પોતાનાં જ પગ પર કુહાડી મારવા જેવું છે. ભારતને થોડોક ઝટકો લાગશે, પરંતુ અમેરિકાની જ અર્થવ્યવસ્થા અને ટેક ઉદ્યોગને વધુ ભોગવવું પડશે.
ક્યાંક એવું ન થાય કે ટ્રમ્પ બનાવવા નિકળ્યાં લાપસી અને થૂલી ન થઇ જાય.
&nbsp;

H1B વિઝા ફિ વધારો ટ્રમ્પને નુકસાનકારક, અમેરિકા જ ઘેરાશે

September 22, 2025 | 15:39 IST