ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI)એ મૃત્યુ પામેલા ખાતેદારના પરિવારજનોને બેંકમાં જમા રકમ ક્લેમ કરવાની પ્રક્રિયાને સરળ અને ઝડપી બનાવવા માટે એક ક્રાંતિકારી નિર્ણય લીધો છે. નવા નિયમ મુજબ, હવે ખાતેદારના નોમિની અથવા કાનૂની વારસદારો ₹15 લાખ સુધીની રકમ સરળતાથી ક્લેમ કરી શકશે. આ નિર્ણય ખાસ કરીને સામાન્ય નાગરિકોને લાંબા સમયથી પડતી મુશ્કેલીઓનો અંત લાવશે.
મુખ્ય નિર્ણયો અને સમયમર્યાદા
આ નવા નિયમો હેઠળ, RBIએ બેંકો માટે દાવાઓની પ્રક્રિયાને માનક બનાવી છે. મુખ્ય જોગવાઈઓ નીચે મુજબ છે:
ક્લેમની મર્યાદા: મૃતકના પરિવારજનો બેંક ખાતામાં જમા ₹15 લાખ સુધીની રકમનો ક્લેમ કરી શકશે. સહકારી બેંકો માટે આ મર્યાદા ₹5 લાખ નક્કી કરવામાં આવી છે.
ઝડપી પ્રક્રિયા: બેંકોએ તમામ જરૂરી દસ્તાવેજો મળ્યા પછી 15 દિવસની અંદર ક્લેમનો નિકાલ કરવો પડશે.
વિલંબ પર દંડ: જો બેંકો ક્લેમની પ્રક્રિયામાં 15 દિવસથી વધુ સમય લગાવશે, તો તેમને દંડ ચૂકવવો પડશે. બેંકોએ જમા રકમ પર બેંક દર વત્તા 4% વાર્ષિક વ્યાજ ચૂકવવું પડશે, જ્યારે લોકર અને સુરક્ષિત વસ્તુઓ માટે પ્રતિ દિવસ ₹5,000નો દંડ લાગશે.
જરૂરી દસ્તાવેજો અને પ્રક્રિયા
નવા નિયમ મુજબ, નોમિની અથવા કાયદેસરના વારસદારે ક્લેમ ફોર્મ, મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર, ક્લેમ કરનારનું માન્ય ઓળખપત્ર, અને જો જરૂરી હોય તો અન્ય વારસદારો પાસેથી અસ્વીકરણ પત્ર (Disclaimer Letter) જમા કરાવવું પડશે. આ ઉપરાંત, કાયદાકીય વારસદારનું પ્રમાણપત્ર અથવા બેંકને સ્વીકાર્ય અન્ય કોઈ સ્વતંત્ર વ્યક્તિ દ્વારા ઘોષણા પણ જરૂરી રહેશે.
લોકરો અને સુરક્ષિત વસ્તુઓ માટે પણ નિયમ
આ નિયમો માત્ર બેંકમાં જમા રકમ પૂરતા સીમિત નથી. લોકર અને સુરક્ષિત કસ્ટડીમાં રાખેલી વસ્તુઓ માટે પણ આ જ પ્રક્રિયા અનુસરવામાં આવશે. બેંકોએ દાવા કરનારનો સંપર્ક કરીને 15 દિવસની અંદર વસ્તુઓની યાદી બનાવવા માટે તારીખ નક્કી કરવી પડશે.
આ નવા નિયમો ચાલુ નાણાકીય વર્ષના અંત સુધીમાં એટલે કે 31 માર્ચ 2026 પહેલા અમલમાં આવશે. આ પગલું બેંકિંગ સિસ્ટમમાં પારદર્શિતા અને ગ્રાહક સુરક્ષાને વધુ મજબૂત બનાવશે. આ નિર્ણય મૃતકના પરિવારજનોને નાણાકીય મુશ્કેલીમાંથી બચાવવામાં ખૂબ મદદરૂપ થશે.
&nbsp;
&nbsp;

"બેંકોમાં હવે માત્ર 15 દિવસમાં ક્લેમ – RBIની નવી ગાઈડલાઇન"

બેંકોએ હવે માત્ર 15 દિવસમાં જ દાવાની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવાની રહેશે, નહિ તો દંડ સાથે વ્યાજ

September 27, 2025 | 17:45 IST