<div id="model-response-message-contentr_4e82a0eee39acc5c" class="markdown markdown-main-panel stronger enable-updated-hr-color" dir="ltr">
<p>શ્રાવણ માસમાં સર્વત્ર ભગવાન શિવના નામનો મહિમા ગુંજે છે. તેઓ ભક્તો પર સરળતાથી પ્રસન્ન થતા હોવાથી તેમને 'ભોલેનાથ' પણ કહેવાય છે. તેમની નિર્દોષતા અને દયા ભાવ તેમને અન્ય દેવોથી અલગ પાડે છે. જોકે, તેમની સરળતાની સાથે સાથે તેમનું વ્યક્તિત્વ અત્યંત રહસ્યમય છે, જે તેમના વિવિધ પ્રતીકોમાં વ્યક્ત થાય છે. તેમના ગળામાં રહેલો સર્પ, માથા પર ચંદ્ર અને હાથમાં રહેલા ત્રિશૂળ તથા ડમરુ પાછળ ઊંડા રહસ્યો છુપાયેલા છે.</p>
<h3><strong>સંતુલનનું પ્રતીક: ત્રિશૂળ</strong></h3>
<p><strong><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://static.vecteezy.com/system/resources/previews/040/520/740/non_2x/lord-shiva-weapon-golden-trishul-in-hand-vector.jpg" alt="lord shiva weapon golden trishul in hand vector 40520740 Vector Art at  Vecteezy" width="500"></strong></p>
<p>પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, સૃષ્ટિના આરંભ સમયે ભગવાન શિવની સાથે ત્રણ ગુણો પ્રગટ થયા: રજ, તમ અને સત્વ. આ ગુણો માનવ જીવનના પાયા સમાન છે, પરંતુ તેમનું સંતુલન જાળવવું અનિવાર્ય છે. રજ એટલે 'ક્રિયા', તમ એટલે 'અંધકાર અથવા નિષ્ક્રિયતા' અને સત્વ એટલે 'જ્ઞાન'. આ ત્રણેય ગુણોના સંતુલનને દર્શાવવા માટે શિવે તેમને ત્રિશૂળના રૂપમાં ધારણ કર્યા. આમ, ત્રિશૂળ જીવનમાં સંતુલન અને નિયમનનું મહત્વ સમજાવે છે.</p>
<h3><strong>સૃષ્ટિની ધ્વનિનો સ્ત્રોત: ડમરુ</strong></h3>
<p><strong><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://rudralife.com/blog/wp-content/uploads/2022/11/image-1-1.jpg" alt="Damaru': The Drum of Lord Shiva" width="500"></strong></p>
<p>શિવના બીજા હાથમાં રહેલું ડમરુ એક નાનું વાદ્ય હોવા છતાં તેનું મહત્વ અસીમ છે. માન્યતા મુજબ, જ્યારે સૃષ્ટિનું સર્જન થયું ત્યારે દેવી સરસ્વતીની વીણામાંથી ઉત્પન્ન થયેલા ધ્વનિમાં કોઈ લય કે સૂર નહોતા. ત્યારે ભગવાન શિવે તાંડવ નૃત્ય કરતાં ૧૪ વખત ડમરુ વગાડ્યું. આ ડમરુના ધ્વનિથી સંગીત, લય અને સૂરનું સર્જન થયું. આ ધ્વનિમાંથી જ સંસ્કૃત વ્યાકરણના મૂળભૂત સૂત્રો પણ ઉત્પન્ન થયા હોવાનું મનાય છે. આ રીતે, ડમરુ માત્ર એક વાદ્ય નહીં, પરંતુ સૃષ્ટિની પ્રથમ ભાષા, સંગીત અને જ્ઞાનનો સ્ત્રોત ગણાય છે.</p>
<h3><strong>બલિદાનનું પ્રતીક: વાસુકી નાગ</strong></h3>
<p><strong><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://images.herzindagi.info/image/2023/Aug/bhagwan-shiv-ke-priy-nag.jpg" alt="Nag Panchami 2023 Shiv Priy Naga: भगवान शिव के प्रिय हैं ये नाग, इनकी पूजा  से मिलते हैं ये लाभ | nag panchami 2023 lord shiva favourite nag |  HerZindagi" width="500"></strong></p>
<p>ભગવાન શિવના ગળામાં વીંટળાયેલો સર્પ કોઈ સામાન્ય સાપ નથી, પરંતુ નાગલોકના રાજા વાસુકી છે. સમુદ્રમંથન દરમિયાન જ્યારે દેવો અને દાનવોએ મદિરા અને અમૃત મેળવવા માટે સમુદ્રનું મંથન કર્યું, ત્યારે વાસુકી નાગે બલિદાન આપીને પોતે દોરડું બનવાનું સ્વીકાર્યું. તેના આ બલિદાન અને ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન શિવે તેને આશીર્વાદ આપ્યો કે તે હંમેશા તેમના ગળામાં આભૂષણ બનીને રહેશે. આમ, વાસુકી નાગ બલિદાન અને શિવ પ્રત્યેની અતૂટ ભક્તિનું પ્રતીક છે.</p>
<p>ભગવાન શિવના આ ત્રણેય પ્રતીકો તેમના વ્યક્તિત્વના વિવિધ પાસાઓને ઉજાગર કરે છે. તે દર્શાવે છે કે તેઓ માત્ર ભોળા જ નહીં, પરંતુ જ્ઞાન, સંતુલન અને બલિદાનના પણ દેવ છે.</p>
</div>

ભગવાન શિવના રહસ્યો

શિવના ગળામાં રહેલો સર્પ, માથા પર ચંદ્ર અને હાથમાં રહેલા ત્રિશૂળ તથા ડમરુનું રહસ્યમય

August 21, 2025 | 21:53 IST