હિન્દુ ધર્મમાં પૂર્વજોની આત્માની શાંતિ માટે પિંડદાન અને શ્રાદ્ધનું અનેરું મહત્વ છે. ખાસ કરીને પિતૃ પક્ષના 15 દિવસ દરમિયાન લોકો પોતાના પૂર્વજોને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરવા માટે તર્પણ, પિંડદાન અને શ્રાદ્ધ જેવા ધાર્મિક કાર્યો કરે છે. આ પરંપરા સદીઓથી ચાલી આવે છે અને તેને વ્યક્તિના મૃત્યુ પછી જ કરવામાં આવે છે. પરંતુ, ભારતમાં એક એવી જગ્યા છે જ્યાં આ પરંપરાનો અનોખો રૂપ જોવા મળે છે - બિહારના ગયામાં આવેલું જનાર્દન મંદિર. અહીં લોકો જીવતે જીવ પોતાનું શ્રાદ્ધ અને પિંડદાન કરે છે, જેના કારણે આ મંદિર આસ્થાનું કેન્દ્ર બન્યું છે.
જનાર્દન મંદિર: ભસ્મકૂટ પર્વત પરનું પવિત્ર ધામ
ગયા શહેરના ભસ્મકૂટ પર્વત પર આવેલું જનાર્દન મંદિર તેની અનન્ય પરંપરા માટે જાણીતું છે. આ મંદિર પથ્થરોથી બનેલું છે અને અહીં ભગવાન વિષ્ણુ જનાર્દનના રૂપમાં બિરાજમાન છે. આ મંદિરની સૌથી મોટી ખાસિયત એ છે કે અહીં જીવિત વ્યક્તિઓ પોતાનું પિંડદાન કરે છે, જે સામાન્ય ધાર્મિક રીતિ-રિવાજોથી સાવ અલગ છે. આ પવિત્ર કાર્ય કરવાથી પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે અને આત્માને શાંતિ મળે છે એવી લોકોની માન્યતા છે. આ પરંપરા હજારો વર્ષ જૂની હોવા છતાં, આજે પણ ભક્તો તેને પૂરી શ્રદ્ધાથી અનુસરે છે.
કોણ કરી શકે છે જીવતે જીવ પિંડદાન?
આ મંદિર દરેક વ્યક્તિ માટે નથી. અહીં પિંડદાન માત્ર ખાસ પરિસ્થિતિઓમાં જ કરવામાં આવે છે.
<ul>
<li>
સંતાન ન હોય તેવા લોકો: જે લોકોને સંતાન નથી અથવા જેમના પરિવારમાં પિંડદાન કરવા માટે કોઈ નથી, તેઓ મૃત્યુ પહેલાં આ મંદિરમાં આવીને પોતાનું પિંડદાન કરી શકે છે.
</li>
<li>
સંન્યાસ લેનારા: જે લોકો પોતાના પરિવારનો ત્યાગ કરીને સંન્યાસ લે છે, તેઓ પણ અહીં આવીને પોતાનું પિંડદાન કરે છે. આ પ્રવૃત્તિ તેમના જીવનનો અંતિમ આધ્યાત્મિક તબક્કો દર્શાવે છે, જે તેમને જીવન અને મૃત્યુના બંધનમાંથી મુક્ત કરે છે.
</li>
</ul>
આ પરંપરા માનવીય જીવનના અંતિમ તબક્કાને આધ્યાત્મિક રીતે પરિપૂર્ણ કરવા માટેનો માર્ગ પૂરો પાડે છે. ખાસ કરીને પિતૃ પક્ષ દરમિયાન અહીં ભક્તોની ભીડ ઉમટી પડે છે.
જનાર્દન મંદિર સુધી પહોંચવાનો માર્ગ
આ પવિત્ર સ્થળ સુધી પહોંચવું ખૂબ જ સરળ છે, કારણ કે તે મુખ્ય પરિવહન માર્ગો સાથે જોડાયેલું છે.
<ul>
<li>
રેલ માર્ગે: સૌથી નજીકનું મુખ્ય રેલવે સ્ટેશન ગયા જંક્શન છે, જે અહીંથી લગભગ 10-12 કિલોમીટર દૂર છે. સ્ટેશન પરથી ટેક્સી, ઓટો અથવા બસ દ્વારા સરળતાથી મંદિર સુધી પહોંચી શકાય છે.
</li>
<li>
હવાઈ માર્ગે: સૌથી નજીકનું એરપોર્ટ ગયા ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ (બોધગયા એરપોર્ટ) છે, જે મંદિરથી 15-18 કિલોમીટરના અંતરે આવેલું છે. અહીંથી ટેક્સી બુક કરીને સીધા મંદિર જઈ શકાય છે.
</li>
<li>
રોડ માર્ગે: ગયા શહેર પટના (લગભગ 100 કિમી) અને બોધગયા (લગભગ 15 કિમી) જેવા શહેરો સાથે સારી રીતે જોડાયેલું છે, જેથી બસ, ટેક્સી અથવા ખાનગી વાહન દ્વારા અહીં સરળતાથી પહોંચી શકાય છે.
</li>
</ul>

જીવતા શ્રાદ્ધ કરવાની પ્રથા

બિહારનું જનાર્દન મંદિર જ્યાં લોકો મૃત્યુ પહેલાં કરે છે પોતાનું શ્રાદ્ધ કરવાથી મળે મોક્ષ

September 13, 2025 | 21:48 IST