ચૈત્રી નવરાત્રીના ચોથા દિવસે માતા દુર્ગાના ચોથા સ્વરૂપ માતા કુષ્માંડાની પૂજા કરવામાં આવે છે. માતા કુષ્માંડાને આ સૃષ્ટિના સર્જનકર્તા માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે, જ્યારે સૃષ્ટિનું અસ્તિત્વ નહોતું, ત્યારે માતા કુષ્માંડા એ જ બ્રહ્માંડની રચના કરી હતી. આથી, તેમને સૃષ્ટિના આદિ સ્વરૂપા અને આદ્યશક્તિ કહેવામાં આવે છે. તેમનો નિવાસ સૂર્યમંડળમાં છે અને ત્યાં રહેવાની શક્તિ ફક્ત માતા કુષ્માંડામાં જ છે.
<img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/images/1758872034767_Plate%25201%25402x%255B1%255D.png" alt="Plate 1@2x[1].png" width="500" height="357">
ભક્તોના રોગો અને દુ:ખોનો નાશ થાય છે
તેમનું શરીર સૂર્યની જેમ જ તેજસ્વી અને દૈદિપ્યમાન છે. માતા કુષ્માંડાની ઉપાસના કરવાથી ભક્તોના તમામ રોગો અને દુ:ખોનો નાશ થાય છે અને ભય, રોગ અને શોકનું શમન થાય છે. જે લોકો સંતાન પ્રાપ્તિની ઈચ્છા રાખે છે, તેમના માટે પણ માતા કુષ્માંડાની પૂજા અત્યંત ફળદાયી માનવામાં આવે છે. આધી, વ્યાધિ કે પૂર્વ જન્મની પીડાથી રક્ષણ પણ માતા કુષ્માંડા પ્રદાન કરે છે.
કુષ્માંડાને 9 દેવીઓમાં ચોથો અવતાર
માતા કુષ્માંડાને 9 દેવીઓમાં ચોથો અવતાર માનવામાં આવે છે અને તેમને અષ્ટભુજાના નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. તેમના 8 હાથમાં અનુક્રમે કમંડલ, ધનુષ્ય, બાણ, કમળનું ફૂલ, કળશ, ચક્ર અને ગદા છે. તેમના આઠમા હાથમાં એવી માળા છે જે બધી સિદ્ધિઓ અને નવા ભંડોળ આપે છે. માતા કુષ્માંડા અત્યંત ઓછી સેવા અને ભક્તિથી પણ પ્રસન્ન થઈ જાય છે, જેના કારણે તેમની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. તેમની પૂજા કરવાથી સાહસ, સૌમ્યતા અને વિનમ્રતામાં પણ વધારો થાય છે, અને સાધકના અનાહદ ચક્રની ઊર્જામાં વૃદ્ધિ થાય છે.
<img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/images/1758872088961_Plate%25203%25402x.png" alt="Plate 3@2x.png" width="500" height="357">
લવિંગ, એલચી, વરિયાળી અને પેઠા અર્પણ કરવા
માતા કુષ્માંડાની પૂજા વિધિમાં નારંગી રંગનું વિશેષ મહત્વ છે. ભક્તોએ નારંગી રંગના કપડા પહેરીને તેમની પૂજા કરવી જોઈએ. પૂજા દરમિયાન, તેમને લવિંગ, એલચી, વરિયાળી અને પેઠા અર્પણ કરવા જોઈએ. માતા કુષ્માંડાને કુમકુમ, મોલી અને અક્ષત પણ ચઢાવવામાં આવે છે. એલચી અર્પણ કરતી વખતે &ldquo;ઓમ બું બંધાય નમ:&rdquo; મંત્રનો જાપ કરવો શુભ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે, આ દિવસે બુધના મંત્રનો જાપ કરવાથી બુધ દેવની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. આ ઉપરાંત, &ldquo;ઓમ કુષ્માંડાયૈ નમ:&rdquo; મંત્રનો 108 વાર જાપ કરવો અને સિદ્ધ કુંજિકા સ્તોત્રનો પાઠ કરવો પણ ફળદાયી છે.
<img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://ibp-benefits.s3.ap-south-1.amazonaws.com/prod/news/uploads/images/1758872063226_Plate%25202%25402x.png" alt="Plate 2@2x.png" width="500" height="357">
ધન સંબંધિત સમસ્યાઓ સમાપ્ત થશે
માતા કુષ્માંડાને માલપુઆનો ભોગ અર્પણ કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, માલપુઆનો ભોગ ચઢાવવાથી બુદ્ધિનો વિકાસ થાય છે અને નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા સુધરે છે. તેમની પૂજા કરવાથી તમામ પરેશાનીઓ દૂર થાય છે અને ધન સંબંધિત સમસ્યાઓ પણ સમાપ્ત થાય છે. પૂજાના અંતે, માતા કુષ્માંડાની આરતી કરવી અને પ્રસાદ વહેંચવો અનિવાર્ય છે.
માતા કુષ્માંડાનો મંત્ર
બીજ મંત્ર: कुष्मांडा: ऐं ह्री देव्यै नम:
પૂજા મંત્ર: ॐ कूष्माण्डायै नम:
ધ્યાન મંત્ર: वन्दे वांछित कामर्थे चन्द्रार्घकृत शेखराम्। सिंहरूढ़ा अष्टभुजा कूष्माण्डा यशस्वनीम्॥

નવરાત્રીના ચોથા દિવસે માતા દુર્ગાના ચોથા સ્વરૂપ, માતા કુષ્માંડાની પૂજા કરવામાં આવે છે

September 26, 2025 | 18:36 IST