<p>ભોલેનાથને સમર્પિત શ્રાવણ માસ ચાલી રહ્યો છે અને આ પવિત્ર મહિનામાં શિવ મંદિરોની યાત્રાનો મહિમા અનેક ગણો વધી જાય છે. આવું જ એક અનોખું અને રહસ્યમય મંદિર તમિલનાડુના કુંભકોણમ પાસે આવેલું છે, જેનું નામ ઐરાવતેશ્વર મંદિર છે. આ મંદિર માત્ર આસ્થાનું કેન્દ્ર નથી, પરંતુ ઇતિહાસ, સ્થાપત્ય અને કલાનો અણમોલ ખજાનો પણ છે.</p>
<h3>ઇતિહાસના પાનાઓ પર એક ચમકતો અધ્યાય</h3>
<p>આ ભવ્ય શિવ મંદિર ૧૨મી સદીમાં ચોલ રાજા રાજરાજા બીજા દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. મંદિરનું નામ ઇન્દ્રના શ્વેત હાથી&nbsp;<strong>'ઐરાવત'</strong> પરથી પડ્યું છે. દંતકથા અનુસાર, મહર્ષિ દુર્વાસાના શ્રાપથી પોતાનો રંગ ગુમાવી બેઠેલા ઐરાવતે અહીંના પવિત્ર કુંડમાં સ્નાન કરીને અને મહાદેવની પૂજા કરીને ફરી પોતાનો મૂળ રંગ પાછો મેળવ્યો હતો. આવી જ રીતે, યમદેવતાએ પણ અહીં સ્નાન અને પૂજા કરીને શ્રાપમાંથી મુક્તિ મેળવી હતી. આથી, મંદિરની કોતરણીમાં યમની છબી પણ જોવા મળે છે.</p>
<p><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://s7ap1.scene7.com/is/image/incredibleindia/airavatesvara-temple-thanjavur-tamil-nadu-2-attr-hero?qlt=82&amp;ts=1742170623529" alt="Airavatesvara Temple: Where Divinity Meets Heritage | Incredible India" width="500"></p>
<p>ઐરાવતેશ્વર મંદિર, તંજાવુરના બૃહદેશ્વર મંદિર અને ગંગાઈકોંડા ચોલેશ્વરમ મંદિર સાથે મળીને, ચોલ રાજવંશ દ્વારા નિર્મિત ત્રિમૂર્તિ મંદિરોનો ભાગ છે અને યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટમાં પણ સામેલ છે.</p>
<h3>સંગીતમય સીડીઓ: એક અનસુલઝ્યું રહસ્ય</h3>
<p>આ મંદિરની સૌથી અનોખી વિશેષતા તેની&nbsp;<strong>સંગીતમય સીડીઓ</strong> છે. મંદિરના પ્રવેશદ્વાર પર સાત પગથિયાં છે, જે સંગીતના સાત સૂર <strong>"સા, રે, ગા, મા, પા, ધા, ની"</strong> દર્શાવે છે. જ્યારે આ પગથિયાં પર હળવો પગ મૂકવામાં આવે છે, ત્યારે સંગીતની મધુર ધૂન ગુંજી ઉઠે છે. આ ૮૦૦ વર્ષ જૂની સ્થાપત્ય કલાનું એક એવું રહસ્ય છે, જેને આજે પણ વૈજ્ઞાનિકો સંપૂર્ણપણે સમજી શક્યા નથી. આ પગથિયાં ચોલ વંશના સ્થાપત્ય અને વિજ્ઞાનના અદ્ભુત જ્ઞાનનો પુરાવો આપે છે.</p>
<p><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://thrillingtravel.in/wp-content/uploads/2020/08/unesco-world-heritage-site-airavatesvara-temple.jpg" alt="The musical notes of a Chariot - Darasuram Airavatesvara Temple - Thrilling  Travel" width="500"></p>
<h3>સ્થાપત્ય અને કોતરણીનો બેજોડ નમૂનો</h3>
<p>૨૪ મીટર ઊંચા વિમાન (શિખર) અને ઘોડાથી દોરેલા રથ આકારનું મંડપમ આ મંદિરની ભવ્યતામાં વધારો કરે છે. મંદિરની દિવાલો પર પુરાણોની અનેક વાર્તાઓ કોતરવામાં આવી છે. આ કોતરણીમાં યમ, સપ્તમાતા, ગણેશ અને અન્ય વૈદિક-પૌરાણિક દેવી-દેવતાઓની શિલ્પો કલાની ઉત્કૃષ્ટતા દર્શાવે છે. આ મંદિર ચોલ વંશની સાંસ્કૃતિક સમૃદ્ધિ અને કલાત્મક સૂઝનો અરીસો છે.</p>
<h3>યાત્રાધામ અને પર્વનું કેન્દ્ર</h3>
<p>વર્ષભર અહીં ભક્તો મહાદેવના દર્શનાર્થે આવે છે, પરંતુ શ્રાવણ અને મહા શિવરાત્રી દરમિયાન અહીં ભક્તોની ભારે ભીડ જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત, કાર્તિક પૂર્ણિમા, તિરુકાર્તિકાઈ અને વાર્ષિક મહોત્સવ જેવા પ્રસંગો પણ ભક્તો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બને છે.</p>
<p><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://s7ap1.scene7.com/is/image/incredibleindia/1-brihadeeswarar-temple-thanjavur-tamil-nadu-attr-hero?qlt=82&amp;ts=1742170442234" alt="Brihadeeswarar Temple: Timeless Majesty | Incredible India" width="500"></p>
<p>આ મંદિરની મુલાકાત લેવા માટે કુંભકોણમ પહોંચવું સહેલું છે. તિરુચિરાપલ્લી એરપોર્ટ અને કુંભકોણમ રેલ્વે સ્ટેશનથી સરળતાથી પહોંચી શકાય છે. બસ અને ટેક્સી સેવાઓ પણ ઉપલબ્ધ છે.</p>
<p>જો તમે ઇતિહાસ, સ્થાપત્ય અને ધાર્મિક આસ્થાના એક અનોખા સમન્વયનો અનુભવ કરવા માંગતા હો, તો ઐરાવતેશ્વર મંદિરની મુલાકાત એક અવિસ્મરણીય અનુભવ બની રહેશે.</p>

ઐરાવતેશ્વર મંદિર

પ્રાચીન શિલ્પ અને સંગીતનો સમન્વય: ઐરાવતેશ્વર મંદિરનું અદ્ભુત રહસ્ય

August 21, 2025 | 22:19 IST