ગુજરાતની ભૂપેન્દ્ર પટેલ સરકાર સામે પ્રજાની એન્ટી ઈન્કમબન્સી ટાળવા ભાજપે જમ્બો મંત્રીમંડળ બનાવીને વધુ એક પ્રયોગ કર્યો છે. કોવિડ પછી ભાજપે એક જ ઝટકામાં આખી સરકાર બદલી નાખી હતી. હવે વિધાનસભા ચૂંટણીના બે વર્ષ પહેલા ભાજપે 'રીસેટ' બટન દબાવ્યું છે. ભાજપના આ પ્રયોગથી વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની ‘મિનિમમ ગર્વમેન્ટ, મેક્સિમમ ગર્વનન્સ’ ની ફોર્મ્યુલા તોડી નાખી છે.

બિહારમાં હાઈ-વોલ્ટેજ ચૂંટણી વચ્ચે ભાજપે તેના ગઢ ગુજરાતમાં મોટો પ્રયોગ કર્યો છે. ભાજપે ભૂપેન્દ્ર પટેલ કેબિનેટમાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. જેમાં 10 મંત્રીઓને ઘરે મોકલી 19 નવા મંત્રી બનાવ્યા છે. ગુજરાત વિધાનસભામાં કુલ 182 બેઠકો હોવાથી મંત્રીમંડળના સભ્યોની મહત્તમ સંખ્યા 27 રાખી શકાય તેમ છે. મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ અને 25 મંત્રીઓના ઉમેરા સાથે કુલ સંખ્યા 26 થઈ છે. 24 વર્ષ પહેલા ગુજરાતમાં સત્તા સંભાળ્યા પછી વડાપ્રધાન મોદીએ ચોક્કસ ફોર્મ્યુલા ઘડી હતી. તેમણે હંમેશા પોતાનું મંત્રીમંડળ નાનું રાખ્યું હતું. વડાપ્રધાન મોદી ‘મિનિમમ ગર્વમેન્ટ, મેક્સિમમ ગર્વનન્સ’ માં માને છે. તેમણે વડાપ્રધાન તરીકેના પહેલા બે કાર્યકાળમાં આ સિદ્ધાંતનું પાલન કર્યું. તેમણે હાલના કાર્યકાળ દરમિયાન અમુક હદ સુધી અમલમાં મૂકવાનો પ્રયાસ કર્યો. પરંતુ પહેલી વખત છે જ્યારે ગુજરાતમાં "જમ્બો" મંત્રીમંડળ બનાવવામાં આવ્યું છે.

મુખ્યમંત્રી તરીકે નરેન્દ્ર મોદી મંત્રીમંડળનો કાર્યકાળ અને મંત્રીઓ

નં. કાર્યકાળનો સમય મંત્રીઓની સંખ્યા

1 ઓક્ટોબર 2001 થી ડિસેમ્બર 2002 08

2 ડિસેમ્બર 2002 થી ડિસેમ્બર 2007 17

3 ડિસેમ્બર 2007 થી ડિસેમ્બર 2012 19

4 ડિસેમ્બર 2012 થી મે 2014 17

આનંદીબેન અને વિજય રૂપાણીએ પણ ફોર્મ્યુલા અપનાવી હતી

નરેન્દ્ર મોદી વડાપ્રધાન બન્યા પછી આનંદીબેન પટેલની સરકારમાં 6 કેબિનેટ મંત્રીઓ અને 14 મંત્રીઓ હતા. ત્યારબાદ વિજય રૂપાણી મુખ્યમંત્રી બન્યા ત્યારે 7 કેબિનેટ મંત્રીઓ અને 15 મંત્રીઓ (MOS) બન્યા હતા. 2017માં રૂપાણી જીત્યા બાદ મુખ્યમંત્રી અને નાયબ મુખ્યમંત્રી સહિત કુલ 19 મંત્રીઓ બનાવ્યા હતા. જેમાં 9 કેબિનેટ મંત્રીઓ અને 10 રાજ્યમંત્રીઓનો સમાવેશ થતો હતો. જ્યારે ભાજપે "નો રિપીટ થિયરી" રજૂ કરી ત્યારે ભૂપેન્દ્ર પટેલ મુખ્યમંત્રી બન્યા હતા. જેમાં મંત્રીઓની સંખ્યા 17 રાખવામાં આવી હતી.

અત્યાર સુધીનું સૌથી મોટું મંત્રીમંડળ

શપથ ગ્રહણ સમારોહ પહેલાં કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહને એક ટીવી ચેનલના કાર્યક્રમમાં પૂછવામાં આવ્યું કે ગુજરાતમાં શું થઈ રહ્યું છે. ત્યારે તેમણે કહ્યું કે ફેરબદલ ચાલી રહ્યો છે. "તેમાં શું ખોટું છે? તે આપણો અધિકાર છે. મંત્રીમંડળમાં 10 ખાલી જગ્યાઓ છે. તે ભરવામાં આવી રહી છે." સ્વાભાવિક રીતે, તેમણે ફેરબદલને એક રીતે યોગ્ય ઠેરવ્યું. પરંતુ બીજા દિવસે શપથ ગ્રહણ સમારોહ થયો ત્યારે તેમનું નિવેદન 100 સાચું સાબિત થયું. ગુજરાત મંત્રીમંડળનું કદ 17 થી વધીને 26 થઈ ગયું.

હર્ષ સંઘવીને નાયબ મુખ્યમંત્રી બનાવી અન્ય નેતાઓને સંદેશ

2022 ની વિધાનસભા ચૂંટણી પછી મંત્રીમંડળનું વિસ્તરણ થયું નથી. પરિણામે, પક્ષ ઉપર ધારાસભ્યોની મહત્વકાંક્ષાઓ વધી જાય ત્યારે દબાણનો સામનો કરવો પડે છે. તેવા સમયે સત્તા વિરોધી લહેરને વેગ આપનારાઓને ઘરે મોકલવાની પણ જરૂર લાગી. ભાજપે મંત્રીમંડળનું વિસ્તરણ કરીને બંને લક્ષ્યો પૂર્ણ કર્યા છે. આ ઉપરાંત હર્ષ સંઘવીને ડેપ્યુટી સીએમ તરીકે નિયુક્ત કરી ભાજપે નેતાઓને સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે ફક્ત શિક્ષણ જ એકમાત્ર માપદંડ નથી. પ્રમોશન કામગીરી પર આધારિત હશે. 15 વર્ષની ઉંમરે રાજકારણમાં પ્રવેશ કરનારા હર્ષ સંઘવીએ માત્ર નવમા ધોરણ સુધી અભ્યાસ કર્યો છે. પરંતુ તેમણે પક્ષમાં ઉચ્ચ સ્તરનું પ્રદર્શન જાળવી રાખ્યું છે.

મોટું મંત્રીમંડળ બનાવવા પાછળ મજબૂરી

ભૂપેન્દ્ર પટેલ મંત્રીમંડળમાં 25 મંત્રીઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હોવા છતાં પણ કેટલીક ચિંતાઓ છે. હાર્દિક પટેલ, અલ્પેશ ઠાકોર અને જયેશ રાદડિયા જેવા નેતાઓને કદ પ્રમાણે વેતરી નાખ્યા છે. જ્યારે ઓછો અનુભવ ધરાવતા ધારાસભ્યોને બદલી નાખ્યા છે. ભાજપે જાતિ, પ્રાદેશિક અને ચૂંટણી સમીકરણને સંતુલિત કરવા પ્રથમ વખત વડાપ્રધાન મોદીની ફોર્મ્યુલાને તોડી નાખી છે.

કેટલાક રાજકીય વિશ્લેષકો તેને મજબૂરી અને જરૂરિયાત ગણાવી રહ્યા છે. આપ આદમી પાર્ટીના બે ધારાસભ્યો ગોપાલ ઇટાલિયા અને ચૈતર વસાવાએ તેમની લોકપ્રિયતાથી ભાજપને ચિંતામાં મૂકી દીધું છે. કોંગ્રેસ ખૂબ જ શાંતિથી કામ કરી રહી છે. જગદીશ વિશ્વકર્મા સી.આર. પાટીલ દ્વારા સ્થાપિત રેકોર્ડ જાળવવાના પડકારનો સામનો કરી રહ્યા છે. તેવા સમયે હર્ષ સંઘવીએ બેવડી સાવધાની સાથે કામ કરવું પડશે. કારણકે સ્થાનિક સ્વરાજની ચૂંટણીઓ "મીની વિધાનસભા ચૂંટણીઓ" માનવામાં આવી રહી છે.

October 19, 2025 | 20:04 IST