1947માં ભારત-પાકિસ્તાનના વિભાજન પછી, આ એક નોંધપાત્ર સાંસ્કૃતિક અને શૈક્ષણિક સિદ્ધિ છે, જેમાં પાકિસ્તાનની એક યુનિવર્સિટીએ ઔપચારિક રીતે સંસ્કૃત ભાષાનો અભ્યાસ ફરી શરૂ કર્યો છે. લાહોર યુનિવર્સિટી ઑફ મેનેજમેન્ટ સાયન્સેસે વિદ્યાર્થીઓ, સંશોધકો અને શિક્ષણવિદોની પ્રબળ રુચિને ધ્યાનમાં રાખીને, અગાઉ પ્રસ્તાવિત 3 મહિનાની વીક એન્ડ વર્કશોપને હવે 4 ક્રેડિટવાળા સંપૂર્ણ યુનિવર્સિટી કોર્સમાં પરિવર્તિત કરી દીધી છે. આ પહેલ સંસ્કૃતના મહત્વને પુનઃસ્થાપિત કરે છે, જે આ પ્રદેશના સહિયારા વારસા અને પ્રાચીન દાર્શનિક, સાહિત્યિક તેમજ ઐતિહાસિક ગ્રંથો સુધી પહોંચવા માટે એક અનિવાર્ય ચાવી સમાન છે.
શાસ્ત્રીય ભાષાઓનું મહત્વ 
આ અભ્યાસક્રમની પહેલનું નેતૃત્વ LUMS ના ગુરમાની સેન્ટરના ડૉ. અલી ઉસ્માન કાસમી અને ફોરમેન ક્રિશ્ચિયન કોલેજના એસોસિયેટ પ્રોફેસર ડૉ. શાહિદ રાશિદ કરી રહ્યા છે. તેઓ સાંસ્કૃતિક સેતુ તરીકે શાસ્ત્રીય ભાષાઓના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે. ડૉ. શાહિદ રાશિદ, જેઓ પોતે ઘણા વર્ષોથી સંસ્કૃતનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છે, તેમણે આ પહેલ પાછળ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. તેમણે જણાવ્યું કે, અરબી અને ફારસી શીખ્યા બાદ તેમણે સંસ્કૃત વાંચવાનું શરૂ કર્યું, અને તેમને તેના વ્યાકરણને સમજવામાં લગભગ એક વર્ષ જેટલો સમય લાગ્યો હતો. આજે પણ તેઓ આ ભાષાનો અભ્યાસ ચાલુ રાખી રહ્યા છે, જે તેમની સંસ્કૃત પ્રત્યેની ઊંડી રુચિ દર્શાવે છે.
સંસ્કૃત હસ્તપ્રતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરાશે
આ નવા યુનિવર્સિટી કોર્સનો મુખ્ય ઉદ્દેશ પાકિસ્તાનમાં હાજર સંસ્કૃતની હસ્તપ્રતો પર ફરીથી શૈક્ષણિક સંશોધનને પ્રોત્સાહન આપવાનો પણ છે. ખાસ કરીને પંજાબ યુનિવર્સિટીમાં સુરક્ષિત તાડના પાંદડાઓ પર લખાયેલી સંસ્કૃત હસ્તપ્રતો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે, જેના પર અત્યાર સુધી ઘણું ઓછું શૈક્ષણિક કાર્ય થયું છે.
ભવિષ્યની યોજના
આ કાર્યક્રમની સફળતા બાદ LUMS ભવિષ્યમાં મહાભારત અને ભગવદ ગીતા જેવા મહત્ત્વપૂર્ણ ગ્રંથો પર નવા અભ્યાસક્રમો શરૂ કરવાની યોજના ધરાવે છે. યુનિવર્સિટીને આશા છે કે, વર્ષ 2027 સુધીમાં સંસ્કૃતનો અભ્યાસ એક વર્ષના સંપૂર્ણ કોર્સ તરીકે શરૂ કરવામાં આવશે. આ લાંબા ગાળાના લક્ષ્યથી દક્ષિણ એશિયાની બૌદ્ધિક અને સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓને આકાર આપનારી આ ભાષા પ્રત્યે ફરીથી શૈક્ષણિક રસ વધશે.

પાકિસ્તાનની યુનિવર્સિટી

લાહોર યુનિવર્સિટી એ 3 મહિનાના સંપૂર્ણ યુનિવર્સિટી સંસ્કૃત કોર્સમાં પરિવર્તિત કરી

December 14, 2025 | 24:54 IST