મહારાષ્ટ્ર અને કર્ણાટકના જૈન સમુદાયે કોલ્હાપુરના નંદની મઠના 'માધુરી' ઉર્ફે 'મહાદેવી' નામના મંદિરના હાથીને અનંત અંબાણી દ્વારા સંચાલિત ગુજરાતના વંતરા રાણીમલ સેંક્ચ્યુરીમાં ખસેડવા સામે સખત વિરોધ વ્યક્ત કર્યો છે.
જોકે, પીપલ ફોર ધ એથિકલ ટ્રીટમેન્ટ ઓફ એનિમલ્સ (PETA) ઈન્ડિયાની અરજીને પગલે કોર્ટના આદેશ બાદ હાથીનું સ્થળાંતર કરવામાં આવ્યું હતું, તેમ છતાં ઘણા જૈનોએ આ પગલાની નિંદા કરી છે. તેઓ માંગ કરી રહ્યા છે કે, હાથીને મઠમાં પાછો લાવવામાં આવે અથવા તેને ખાનગી સંસ્થાને બદલે સરકારી સુવિધામાં રાખવામાં આવે.
કર્ણાટકના હુબલી અને બેલગાવીમાં વિરોધ પ્રદર્શનોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં દેશભરના અગ્રણી જૈન સંતોએ આ મામલાને વધુ ઉગ્ર બનાવવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી છે. આ સમુદાય વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ બી.આર. ગવઈને આ નિર્ણય પર ફરી વિચાર કરવા માટે અરજી કરવા જઈ રહ્યો છે.
આ અઠવાડિયાની શરૂઆતમાં હાથીને લઈ જતી વખતે નંદની મઠના સંત રડી રહ્યા હોવાનો વીડિયો વાયરલ થયા બાદ લોકોનો રોષ વધુ તીવ્ર બન્યો હતો. તેના જવાબમાં, જૈન સમુદાયના કેટલાક સભ્યોએ અંબાણીના જીઓ બ્રાન્ડના ઉત્પાદનો અને સેવાઓનો બહિષ્કાર કરવાનું શરૂ કરી દીધું છે.
PETA ઈન્ડિયાએ હાથીની નબળી સ્થિતિ અને આક્રમકતાના ઈતિહાસનો ઉલ્લેખ કરતા બોમ્બે હાઈકોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી હતી. 35 વર્ષીય માદા હાથીએ તાજેતરના વર્ષોમાં ખતરનાક વર્તન દર્શાવ્યું હતું, જેમાં કથિત રીતે એક જૈન સ્વામીજીના મૃત્યુનું કારણ બન્યું હતું, ત્યારબાદ તેને ગુજરાતમાં નવી સ્થાપિત વંતરા ફેસિલિટીમાં ખસેડવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો.
જોકે, જૈન સમુદાય આ પગલાને તેમની ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓનું અપમાન માને છે.
વારુર તીર્થના પ્રમુખ ગુણધતનંદી મહારાજે જણાવ્યું હતું કે, &ldquo;જૈનો તેમની કરુણા અને અહિંસા માટે જાણીતા છે. આ હાથી દાયકાઓથી અમારા આધ્યાત્મિક જીવનનો એક ભાગ છે. દેશભરમાં, જૈનોને હાંસિયામાં ધકેલવામાં આવી રહ્યા છે. પહેલા ગુજરાતમાં ગિરનાર તીર્થને લઈને, અને હવે આ. હાથીને નંદની મઠમાં પાછો લાવવો એ ઘણા જૈન મંદિરો માટે એક મુખ્ય કારણ બની ગયું છે. અમે આ સાંસ્કૃતિક નુકસાનને ઉલટાવવા માટે સર્વોચ્ચ સત્તાવાળાઓનો સંપર્ક કરીશું.&rdquo;
આ જ ભાવનાઓને પડઘો પાડતા, કનકગિરી મઠના ભુવનકીર્તિ બટ્ટારક સ્વામીજીએ આ નિર્ણય પાછળના તર્ક પર સવાલ ઉઠાવ્યો હતો. તેમણે પૂછ્યું કે, &ldquo;જે લોકો 14,000થી વધુ ગૌશાળાઓ ચલાવે છે, તેમને શું પ્રાણી કલ્યાણ વિશે શીખવવાની જરૂર છે? શું સરકારે હાથીને ખસેડવાને બદલે પરિસ્થિતિ સુધારવા માટે મઠ સાથે કામ કરી શક્યું ન હોત? શું મહારાષ્ટ્ર પાસે પોતાની સુવિધા નથી, તો શા માટે આ પ્રાણીને ગુજરાતમાં મોકલવા પડ્યા?&rdquo;
આ મુદ્દા ઉઠાવ્યા છતાં, PETA ભારપૂર્વક કહે છે કે હાથીના સારા માટે આ સ્થળાંતર આવશ્યક હતું. એક નિવેદનમાં, સંસ્થાએ હાથીની આક્રમકતાના ઈતિહાસ પર પ્રકાશ પાડ્યો અને નિષ્ણાતની સંભાળની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો, જે તેઓ દાવો કરે છે કે, વંતારા સુવિધા પૂરી પાડવા સક્ષમ છે.
જોકે, જૈન સમુદાય પોતાના વલણ પર અડગ છે અને હાથીને કોલ્હાપુરમાં પાછો ન લાવવામાં આવે ત્યાં સુધી વ્યાપક વિરોધ પ્રદર્શન શરૂ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યો છે.

કોલ્હાપુરના નંદની મઠના હાથણી 'માધુરી'ને અનંત અંબાણીના વંતારા અભયારણ્યમાં ખસેડી

August 1, 2025 | 21:02 IST