સોલવન્ટ એક્સટ્રેક્ટર્સ એસોસિએશન ઓફ ઇન્ડિયા (SEA) દ્વારા જાહેર કરાયેલા આંકડા મુજબ, નવેમ્બર ૨૦૨૪ થી સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫ દરમિયાન ભારતમાં વનસ્પતિ તેલની આયાત (ખાદ્ય અને બિન-ખાદ્ય તેલ સહિત) ૧૪.૩૩ મિલિયન મેટ્રિક ટન (MT) સુધી પહોંચી છે, જે ગયા વર્ષના સમાન ગાળાની સરખામણીમાં ૩% નો ઘટાડો દર્શાવે છે.
આ કુલ આયાતમાં ખાદ્ય તેલનો હિસ્સો 13.98 મિલિયન મેટ્રિક ટન રહ્યો હતો. જોકે, સપ્ટેમ્બર 2025 માં ખાદ્ય તેલની આયાત 1.60 મિલિયન મેટ્રિક ટન હતી, જે સપ્ટેમ્બર 2024 ની સરખામણીમાં ૫૧% વધુ છે.
નીતિગત પરિવર્તનથી 'મેક ઇન ઇન્ડિયા'ને વેગ
આયાત પેટર્નમાં આવેલો સૌથી મોટો અને નોંધનીય બદલાવ રિફાઇન્ડ તેલથી ક્રૂડ તેલ તરફનું પરિવર્તન છે. આનું મુખ્ય કારણ ક્રૂડ પામ ઓઇલ (CPO) અને RBD પામોલિન વચ્ચેની આયાત ડ્યુટીમાં થયેલો વધારો છે. આયાત ડ્યુટીનો તફાવત 8.25% થી વધીને 19.25% થતાં સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫ માં રિફાઇન્ડ પામોલિનની કોઈ આયાત થઈ નથી.
આ નીતિગત નિર્ણયે સ્થાનિક રિફાઇનિંગ ઉદ્યોગને પુનર્જીવિત કર્યો છે. ક્રૂડ તેલની આયાતને પ્રોત્સાહન મળતાં 'મેક ઇન ઇન્ડિયા' પહેલને વેગ મળ્યો છે, જેનાથી સ્થાનિક મૂલ્યવર્ધન, ક્ષમતાનો ઉપયોગ અને રોજગાર સર્જનને ઉત્તેજન મળ્યું છે. આયાતની પેટર્ન:
<ul>
<li>
સોફ્ટ ઓઇલમાં સોયાબીન, સૂર્યમુખી અને રેપસીડ તેલનો સમાવેશ થાય છે.
</li>
<li>
કુલ ખાદ્ય તેલની આયાતમાં 93% હિસ્સો ક્રૂડ ઓઇલનો હતો, જે પાછલા વર્ષના 88% કરતા વધુ છે.
</li>
</ul>
પામ તેલના મુખ્ય સપ્લાયર્સ તરીકે ઇન્ડોનેશિયા અને મલેશિયા રહ્યા, જ્યારે સોફ્ટ ઓઇલ (ક્રૂડ સોયાબીન અને સૂર્યમુખી) માટે આર્જેન્ટિના, બ્રાઝિલ અને રશિયા મુખ્ય નિકાસકારો હતા.
સ્થાનિક સ્ટોક અને વાવેતર:
છેલ્લા ચાર મહિનામાં આયાતમાં વધારો થવાને કારણે, 1 ઓક્ટોબર, 2025સુધીમાં સ્થાનિક ખાદ્ય તેલનો સ્ટોક 2 મિલિયન મેટ્રિક ટન હતો, જે સપ્ટેમ્બરની તુલનામાં 1,39,000 મેટ્રિક ટનનો વધારો દર્શાવે છે. દરમિયાન, ખરીફ તેલીબિયાંનો વાવેતર વિસ્તાર થોડો ઘટીને 19.013 મિલિયન હેક્ટર થયો હોવાનો અંદાજ છે.
આ આયાત પેટર્ન સ્પષ્ટપણે વ્યૂહાત્મક પરિવર્તન સૂચવે છે, જે સ્થાનિક રિફાઇનિંગ ક્ષમતાને વેગ આપીને ભારતમાં ખાદ્ય તેલના ભાવોને સ્થિર કરવામાં અને સતત પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવામાં મદદરૂપ થશે.

ભારતમાં વનસ્પતિ તેલની આયાતના લેખા જોખા

આયાતમાં ૩% ઘટાડો, ડ્યુટીના તફાવતથી સ્થાનિક રિફાઇનિંગને પ્રોત્સાહન

October 15, 2025 | 23:23 IST