ભારતના ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગના વિકાસમાં ગુજરાતનો ફાળો નોંધપાત્ર રહ્યો છે. રાજ્યમાં આવેલી સન ફાર્મા, ઝાયડસ કેડિલા, ઇન્ટાસ ફાર્માસ્યુટિકલ્સ અને એમનીલ ફાર્માસ્યુટિકલ્સ જેવી વૈશ્વિક કંપનીઓ ગુજરાતને આ ક્ષેત્રમાં મોખરે રાખે છે. પરંતુ હવે આ પ્રગતિમાં ઉત્તર ગુજરાતનો ફાળો પણ સતત વધી રહ્યો છે. રાજ્યના કુલ ફાર્મા ઉત્પાદનમાં 12% જેટલું પ્રદાન ઉત્તર ગુજરાતનું છે, અને આ પ્રદેશ ભવિષ્યમાં ફાર્માસ્યુટિકલ અને હેલ્થકેરનું એક મોટું કેન્દ્ર બનવા જઈ રહ્યું છે.
ઉત્તર ગુજરાતમાં ફાર્મા ક્ષેત્રનો ઉદય
ઉત્તર ગુજરાતના મહેસાણા જિલ્લામાં બલ્ક ડ્રગ, API (એક્ટિવ ફાર્માસ્યુટિકલ ઇન્ગ્રીડિયન્ટ્સ) અને ફોર્મ્યુલેશનના ઉત્પાદન માટે અનેક તકો રહેલી છે. ટોરેન્ટ ફાર્મા જેવી દિગ્ગજ કંપનીનો USFDA દ્વારા માન્ય પ્લાન્ટ મહેસાણાના ઇન્દ્રાદ (કડી) ખાતે આવેલો છે, જે વાર્ષિક 30 મિલિયન વાયલ (શીશી)નું ઉત્પાદન કરે છે. આ પ્લાન્ટ નોવો નોર્ડિસ્ક જેવી ગ્લોબલ કંપની માટે કરાર હેઠળ ઇન્સ્યુલિનનું ઉત્પાદન પણ કરે છે, જે ભારતમાં માત્ર ટોરેન્ટ જ કરે છે. આનાથી મહેસાણાને વૈશ્વિક ફાર્મા મેપ પર એક આગવું સ્થાન મળ્યું છે.
<img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://giace.org/wp-content/uploads/2019/08/AdobeStock_171882033.jpeg" alt="Detecting and deterring medication theft: A field study in health clinics in Malawi - Governance &amp; Integrity Anti-Corruption Evidence" width="500">
પાટણ જિલ્લામાં પણ નાની અને મધ્યમ કદની ફાર્મા કંપનીઓની મજબૂત હાજરી છે, જે ઇન્જેક્ટેબલ અને ફોર્મ્યુલેશન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ ઉપરાંત, મેડટેક (મેડિકલ ટેકનોલોજી) ક્ષેત્રમાં પણ પાટણ આશાસ્પદ વૃદ્ધિ દર્શાવી રહ્યું છે, જ્યાં વેસ્ક્યુલર ઇન્ટરવેન્શનલ ડિવાઇસ અને હોસ્પિટલના આવશ્યક ઉપકરણોનું ઉત્પાદન થાય છે.
શિક્ષણ અને આરોગ્યનું સુદૃઢ નેટવર્ક
કોઈપણ ઉદ્યોગના વિકાસ માટે જરૂરી માનવબળ અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ઉત્તર ગુજરાતમાં ઉપલબ્ધ છે. મહેસાણા, પાટણ અને સાબરકાંઠા જેવા જિલ્લાઓમાં GMERS મેડિકલ કોલેજો આવેલી છે. આ ઉપરાંત, હેમચંદ્રાચાર્ય ઉત્તર ગુજરાત યુનિવર્સિટી (પાટણ), ગણપત યુનિવર્સિટી (મહેસાણા) અને એસ.કે. પટેલ કોલેજ ઓફ ફાર્માસ્યુટિકલ એજ્યુકેશન જેવી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ ફાર્મા અને હેલ્થકેર ક્ષેત્રે નિષ્ણાત માનવબળ પૂરો પાડી રહી છે.
<img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://resize-img.sandesh.com/epapercdn.sandesh.com/images/2024/07/22/b3DEbalTAJFdHT4coah09fjnQMIg7YgbSYu0T7Zi.jpg?resize=1000,562" alt="Shortage of doctors in CHC centers in Gujarat, posting of 76 paediatricians against requirement of 344 paediatricians | Gujarat News | Sandesh" width="500">
આ પ્રદેશમાં આરોગ્ય સેવાઓનું મજબૂત નેટવર્ક પણ છે, જેમાં 318 પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો (PHC) અને 75 કોમ્યુનિટી હેલ્થ સેન્ટર્સ (CHC)નો સમાવેશ થાય છે. સરકારી અને ખાનગી ક્ષેત્રની હોસ્પિટલો પણ વ્યાપક અને નિષ્ણાત તબીબી સેવાઓ પૂરી પાડી રહી છે.
વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત અને ભાવિ તકો
આગામી વાઇબ્રન્ટ ગુજરાત પ્રાદેશિક પરિષદ (VGRC) ઉત્તર ગુજરાતમાં ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્ર માટે એક મહત્વપૂર્ણ પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડશે. સરકાર, ઉદ્યોગ અને યુનિવર્સિટીઓ વચ્ચેના મજબૂત સહયોગથી આ પ્રદેશ ભારતના ફાર્માસ્યુટિકલ ઉદ્યોગના ભાવિને આકાર આપવા માટે તૈયાર છે. મજબૂત ઇકોસિસ્ટમ અને વ્યૂહાત્મક સ્થાન સાથે, ઉત્તર ગુજરાત ફાર્મા અને હેલ્થકેર ક્ષેત્રે રોકાણ અને વૃદ્ધિ માટે એક આદર્શ સ્થળ બની રહ્યું છે.

ફાર્મા હબમાં ગુજરાતનું વધતુ યોગદાન

ઉત્તર ગુજરાતમાં ફાર્મા ઉદ્યોગની વૃદ્ધિ, શિક્ષણ અને આરોગ્ય ક્ષેત્રે નવી તકો

September 2, 2025 | 01:01 IST