ગુજરાતના વન્યજીવ ઈતિહાસમાં એક સુવર્ણ પ્રકરણની શરૂઆત થઈ છે, કારણ કે રાજ્ય હવે માત્ર એશિયાઈ સિંહોની ધરતી પૂરતું સીમિત રહ્યું નથી. NTCA દ્વારા સત્તાવાર જાહેરાત કરવામાં આવી છે કે, ગુજરાત હવે ભારતનું એવું પ્રથમ રાજ્ય બની ગયું છે જ્યાં કુદરતી નિવાસસ્થાનમાં સિંહ, દીપડો અને વાઘ એમ ત્રણેય મુખ્ય વન્યજીવ પ્રજાતિઓ એકસાથે વસવાટ કરે છે. આ ઐતિહાસિક સિદ્ધિ સાથે જ ગુજરાતને 33 વર્ષના લાંબા અંતરાલ બાદ ફરી એકવાર ગુજરાત ટાઈગર સ્ટેટ તરીકેની ઓળખ પરત મળી છે, જે વન્યજીવ પ્રેમીઓ અને પર્યાવરણ પ્રેમીઓ માટે ગૌરવની ક્ષણ છે.
ગુજરાત ટાઈગર સ્ટેટની ક્ષમતાને મજબૂત બનાવે
દાહોદ જિલ્લામાં આવેલા રતનમહાલ અભયારણ્યમાં છેલ્લા 10 મહિનાથી એક નર વાઘની સ્થાયી હાજરી નોંધાતા આ મહત્વનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. વન વિભાગના અહેવાલ મુજબ, ફેબ્રુઆરી મહિનામાં મધ્યપ્રદેશની સરહદ પરથી એક યુવાન વાઘ રતનમહાલમાં પ્રવેશ્યો હતો અને ત્યારથી તે અહીં જ વસવાટ કરી રહ્યો છે. કેમેરા ટ્રેપ અને અન્ય પુરાવાઓના આધારે NTCA એ પુષ્ટિ કરી છે કે, આ વાઘે રતનમહાલના જંગલોને પોતાનું કાયમી ઘર બનાવી લીધું છે. આથી જ હવે ગુજરાતને 2026ની અખિલ ભારતીય વાઘ ગણતરીમાં સામેલ કરવાનો નિર્ણય લેવાયો છે, જે ગુજરાત ટાઈગર સ્ટેટની ક્ષમતાને મજબૂત બનાવે છે.
જિનેટિક મેચિંગની ઝીણવટભરી તપાસ કરાશે
વન મંત્રી મોઢવાડિયા અને વરિષ્ઠ વન અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, રતનમહાલમાં વાઘનું ટકી રહેવું એ સાબિત કરે છે કે ગુજરાતના જંગલોમાં પૂરતું પાણી, શિકાર અને અનુકૂળ કુદરતી આવાસ ઉપલબ્ધ છે. વન વિભાગ હવે આ વાઘની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખવા માટે તેને રેડિયો કોલર પહેરાવવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. આગામી સમયમાં ગુજરાત ટાઈગર સ્ટેટમાં વાઘનો વંશવેલો વધારવા માટે પાડોશી રાજ્યોમાંથી ઉચ્ચ જિનેટિક ગુણવત્તાવાળી વાઘણ લાવવાની પ્રક્રિયા પણ હાથ ધરાશે, જે માટે બન્ને પ્રાણીઓની 'જન્મકુંડળી' એટલે કે જિનેટિક મેચિંગની ઝીણવટભરી તપાસ કરવામાં આવશે.
આ પણ વાંચો: <a href="https://www.benefitnews24.com/gujarati/gujarat/government-action-to-provide-a-mate-for-tigers/24182" target="_blank" rel="noopener">વાઘને જીવનસાથી પૂરો પાડવા સરકારની કાર્યવાહી</a>
વન્યજીવ સંરક્ષણના રાષ્ટ્રીય નકશા પર નવી ઓળખ પ્રદાન કરશે
ગુજરાતમાં વાઘની છેલ્લી સત્તાવાર ગણતરી 1989માં થઈ હતી અને 1990ના દાયકાથી રાજ્યે વાઘની હાજરી ગુમાવી દીધી હતી. પરંતુ હવે રતનમહાલમાં વાઘના સ્થાયી વસવાટથી ગુજરાત ટાઈગર સ્ટેટ તરીકેની જાહેરાત વન્યજીવ સંરક્ષણના રાષ્ટ્રીય નકશા પર નવી ઓળખ પ્રદાન કરશે. વન વિભાગ હવે રતનમહાલ આસપાસના વિસ્તારોમાં ચિતલ અને સાંભર જેવા તૃણહારી પ્રાણીઓની સંખ્યા વધારવા પર ભાર મૂકી રહ્યું છે, જેથી વાઘ માટે પૂરતો શિકાર ઉપલબ્ધ રહે. આ ઉપરાંત, ભવિષ્યમાં રતનમહાલને સત્તાવાર રીતે &lsquo;ટાઈગર રિઝર્વ&rsquo; જાહેર કરવાની દિશામાં પણ ગંભીર વિચારણા ચાલી રહી છે.
જૈવવિવિધતાના જતનનું ઉત્તમ ઉદાહરણ
આ નવી ઓળખથી ગુજરાતમાં ઈકો-ટૂરિઝમને મોટો વેગ મળશે અને વૈશ્વિક સ્તરે પ્રવાસન ક્ષેત્રે રાજ્યની ખ્યાતિમાં વધારો થશે. સિંહની ત્રાડ અને દીપડાની હાજરી વચ્ચે હવે વાઘની ગર્જના પણ ગુજરાતના જંગલોમાં ગુંજતી થશે. સરકાર દ્વારા આ પ્રોજેક્ટ માટે અત્યાધુનિક મોનિટરિંગ સિસ્ટમ અને સ્પેશિયલ પ્રોટેક્શન ફોર્સ તૈનાત કરાશે. આ સમગ્ર પ્રક્રિયા ગુજરાત ટાઈગર સ્ટેટના વન્યજીવન સંરક્ષણને એક નવી અને સકારાત્મક દિશા આપશે, જે આવનારી પેઢીઓ માટે જૈવવિવિધતાના જતનનું ઉત્તમ ઉદાહરણ પૂરું પાડશે.

વાઘ ધરાવતું પ્રથમ રાજ્ય

33 વર્ષના લાંબા વિરામ બાદ NTCA દ્વારા ગુજરાતને સત્તાવાર રીતે ‘ટાઈગર સ્ટેટ’ જાહેર કર્યું

December 26, 2025 | 18:37 IST