આજે, 8 સપ્ટેમ્બરના રોજ સમગ્ર વિશ્વમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સાક્ષરતા દિવસ (International Literacy Day)ની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. આ દિવસ માત્ર અક્ષરજ્ઞાનના મહત્વને જ નહીં, પરંતુ 'ડિજિટલ યુગમાં સાક્ષરતાને પ્રોત્સાહન' આપવાની થીમ સાથે દરેક વ્યક્તિ માટે ડિજિટલ સાક્ષરતાની અનિવાર્યતા પર પણ ભાર મૂકે છે.
1967થી યુનેસ્કો દ્વારા આંતરરાષ્ટ્રીય સાક્ષરતા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે, જેનો મુખ્ય હેતુ આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને યાદ અપાવવાનો છે કે સાક્ષરતા એ દરેક વ્યક્તિનો મૂળભૂત માનવ અધિકાર છે. તે ગૌરવ, તકો અને આજીવન શિક્ષણનો પાયો છે. આ દિવસ ખાસ કરીને મહિલાઓ, પછાત સમુદાયો અને શાળાની બહારના બાળકોમાં સાક્ષરતાના અંતરને દૂર કરવા માટે એક તાત્કાલિક આહ્વાન સમાન છે.
2025ની થીમ: ડિજિટલ સાક્ષરતાનું મહત્વ
આ વર્ષની થીમ, 'ડિજિટલ યુગમાં સાક્ષરતાને પ્રોત્સાહન', એ વાતને સ્વીકારે છે કે સાક્ષરતા હવે ફક્ત વાંચવા અને લખવાની ક્ષમતા પૂરતી મર્યાદિત નથી. આજના ઝડપથી બદલાતા વિશ્વમાં, ટેકનોલોજીકલ કૌશલ્યો અને ડિજિટલ એક્સેસ પણ પરંપરાગત સાક્ષરતા જેટલા જ આવશ્યક છે. કોરોના મહામારીએ ડિજિટલ સાક્ષરતામાં રહેલી અસમાનતાઓને ઉજાગર કરી છે, અને હવે આ અંતરને દૂર કરવું વૈશ્વિક શિક્ષણ એજન્ડાનું કેન્દ્ર બની ગયું છે.
વૈશ્વિક સાક્ષરતા દરમાં 86%થી વધુનો વધારો થયો હોવા છતાં, નોંધપાત્ર અંતર હજુ પણ જોવા મળે છે. કરોડો લોકો, ખાસ કરીને મહિલાઓ અને સંવેદનશીલ સમુદાયોમાં, હજુ પણ પાયાના સાક્ષરતા કૌશલ્યોથી વંચિત છે. ડિજિટલ ક્રાંતિ એક પડકાર અને તક બંને છે: ટેકનોલોજીની પહોંચ અને કૌશલ્ય વિના, ઘણા લોકો પાછળ રહી જાય છે, જે ભવિષ્યની અર્થવ્યવસ્થા માટે નાગરિકોને તૈયાર કરી શકે તેવા સર્વસમાવેશક શિક્ષણની તાત્કાલિક જરૂરિયાત પર પ્રકાશ પાડે છે.
સાક્ષરતાનું મહત્વ અને ભવિષ્યની દિશા
સાક્ષરતા વ્યક્તિઓને સમાજમાં સંપૂર્ણ રીતે ભાગ લેવા વધુ સારી આજીવિકા સુરક્ષિત કરવા અને તેમના અધિકારોનો ઉપયોગ કરવા માટે સશક્ત બનાવે છે. તે વ્યક્તિગત સશક્તિકરણ, વૈશ્વિક નાગરિકતા અને સામાજિક ન્યાયનો પ્રવેશદ્વાર છે.
આજની ઉજવણી માત્ર પ્રગતિની ઉજવણી નથી, પરંતુ અધૂરા કાર્યની ગંભીર યાદ અપાવે છે. જે દરેક વ્યક્તિને શીખવાની તકથી વંચિત રાખવામાં આવી છે, તેમના માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સાક્ષરતા દિવસ 2025 વૈશ્વિક એકતા અને કાર્યવાહીનું આહ્વાન કરે છે - એ સુનિશ્ચિત કરવા કે સાક્ષરતા, તેના તમામ સ્વરૂપોમાં, દરેક વ્યક્તિ દ્વારા માણવામાં આવેલ એક અધિકાર બને.

UNSECOની 2025ની થીમ 'ડીજીટલ સાક્ષરતા', વાંચન-લેખન સાથે ડિજિટલ કૌશલ્ય અનિવાર્ય!

September 8, 2025 | 16:11 IST